کمبود تستوسترون در زنان نشانه چیست. این کمبود چه علایمی دارد و فقدان آن به چه عارضه ای منجر می شود. میزان نرمال هورمون تستوسترون در زنان چقدر است. اگر کمبود تستوسترون در بانویی تشخیص داده شود، برای درمان چه کاری لازم است انجام دهد. با مجله سلامتی لونا همراه شوید تا گذری بر این موضوع داشته باشیم.
بیشتر بدانیم: تفاوت تنبلی تخمدان و کیست تخمدان چیست؟
تستوسترون چیست؟
تستوسترون نوعی هورمون جنسی در پستانداران می باشد که ترشح آن از پیش از دوره‌ی دو ماهگی جنین آغاز می شود. دوره‌ی بلوغ جنسی در مردان از عوامل افزایش ترشح این هورمون به حساب می‌رود در واقع بطور متوسط سطح پلاسمایی و میزان ترشح این هورمون در مردان بالغ بیشتر از زنان می‌باشد. ترشح این هورمون در مردان تا آخر عمر ادامه دارد اما پس از سن پنجاه سالگی، ساخت آن به شدت کاهش می یابد. غده‌ی فوق کلیه در هر دو جنس زن و مرد هورمون تستوسترون ترشح میکند اما در مردان بیشتر تستوسترون تولیدی بطور عمده توسط بیضه‌ها ساخته می شود.
در صورتی که در زنان تخمدان‌ها و در صورت بارداری، جفت جنین در کنار غده‌ی فوق کلیه، سازنده‌ی این هورمون ها می‌باشند. بطور کلی از وظایف تستسترون در مردان می‌توان به بروز صفات جنسی ثانویه از جمله بم شدن صدا، ریزش موی سر، رویش مو در نواحی مختلف صورت و بدن، رشد عضلات و توده‌ی استخوانی آنها اشاره کرد.
کمبود تستسترون در زنان
کمبود تستوسترون در زنان می‌تواند بر سلامت کلی زنان تاثیر بگذارد. هورمون تستوسترون با نام آندروژن نیز شناخته می‌شود، هرچند که اغلب به‌عنوان یک هورمون مردانه در نظر گرفته شده است؛ اما زنان نیز در بدن خود از این هورمون بی بهره نیستند. با ما همراه باشید تا از اهمیت این هورمون، بر سلامتی زنان و مردان برای شما بگوییم. همچنین از عوارض کمبود آن، دلایل و راه های درمان این بیماری نیز آگاه شوید.
علائمی که نشان می دهد ممکن است کمبود تستوسترون باشد
قبل از پرداختن به علائم کمبود تستوسترون در زنان بهتر است، از اهمیت آن آگاه شویم. از جمله عملکردهای مهم این هورمون در بدن زنان می‌توان به: تولید سلول‌های خونی جدید، تقویت میل جنسی و تاثیر بر هورمون‌های محرک فولیکول (می‌توانند بر تولید مثل تأثیر بگذارند) اشاره کرد.
کمبود تستوسترون می‌تواند یکی از عوامل دخیل در افسردگی به شمار رود. بطور کلی کمبود این هورمون احتمال تجربه‌ی استرس و افسردگی طولانی مدت را در زنان افزایش می‌دهد. کاهش رضایت و میل جنسی از دیگر علائم کمبود تستوسترون می‌تواند باشد. باید در نظر بگیرید که داشتن میل جنسی به میزان طبیعی یعنی تجربه‌ی تمایل جنسی بطور منظم و لذت از رابطه‌ی جنسی؛ در واقع کاهش این میل در اثر کمبود تستوسترون، توانایی ارگاسم در زنان را تحت تاثیر قرار داده و لذت از رابطه‌ی جنسی را کاهش می‌دهد.
از علائم کمبود تستوسترون در زنان می‌توان به ضعف عضلانی، سستی و خستگی اشاره کرد؛ کمبود انرژی در طول روز طبیعی است اما اگر این حالت بطور مداوم و با عوامل ناچیز تکرر یابد، ممکن است نشان از کمبود تستوسترون در زنان باشد.
هورمون تستوسترون و به ویژه استروژن در ساخت بافت استخوانی نقش دارند و کمبود این هورمون‌ها به ویژه در دوران یائسگی، تراکم بافت استخوان را به شدت کاهش می‌دهد و فرد در معرض بیماری‌های مفصلی و پوکی استخوان قرار می‌گیرد.
علائم دیگر کمبود تستوسترون عبارتند از:
افزایش وزن یا کاهش وزن نادر در زنان نیز می‌تواند خبر از کمبود تستوسترون دهد. هورمون تستوسترون در هدایت چربی به مکان درست در بدن کمک میکند و کمبود این هورمون باعث بر هم خوردن توازن در بدن می‌شود. باید اشاره شود که کمبود تستوسترون توان بدن را در ساخت عضله نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد و در بانوان اغلب بافت عضلانی در نواحی بازوها و پاها تضعیف می یابد.
از دیگر علائم کمبود تستوسترون در زنان می‌توان اختلالات در خواب، خشکی واژن و سیکل‌های قائدگی نامنظم نام برد. طبق گزارش وزارت بهداشت و خدمات انسانی در ویکتوریا، استرالیا؛ تولید تستوسترون در زنان اغلب به سن بستگی دارد. زمانی که یک زن به 40 سالگی می‌رسد، سطح آندروژن های او تقریبا به نصف می‌رسد.
علائم کمبود هورمون تستوسترون در زنان و همچنین مردان را بصورت مختصر ذیلا لیست می کنیم.
بیشتر بخوانیم: ترشحات سینه در زنان نشانه چیست؟
علائم کمبود هورمون تستوسترون در مردان:
- میل جنسی کم
- اختلال در نعوظ
- کاهش حس خوب بودن
- حالت افسردگی
- مشکلات تمرکز و حافظه
- خستگی
- بدخلقی و تحریک‌پذیری
- از دست دادن قدرت عضلانی
تغییرات دیگری که در نتیجه تستوسترون پایین رخ می‌دهد، عبارتند از:
- کاهش هموگلوبین و کم خونی خفیف
- کاهش موهای بدن
- نازک شدن استخوان‌ها (پوکی استخوان)
- افزایش چربی بدن
- رشد سینه (ژنیکوماستی)
- ناباروری
ذکر این نکته ضروری است که تحقیقات در این زمینه هنوز محدود است.
دلایل کاهش تستوسترون در زنان
کمبود تستوسترون در زنان به این معنی است که، برخی از زنان قبل و بعد از یائسگی احتمالا با کاهش سطح هورمون‌های تولید شده توسط تخمدان‌ها، مواجه خواهند بود. یائسگی دوره‌ای طبیعی در بدن زنان است که تخمک گذاری از هر دو تخمدان بطور همیشگی پایان می‌یابد و شخص توانایی باروری خود را از دست می‌دهد از علائم آن می‌توان به گر گرفتگی، خشکی واژن، تعریق شبانه و کاهش تمایل جنسی اشاره کرد. در این دوره سطح ترشح هورمون تستوسترون بسیار کاهش می‌یابد. لازم است بدانیم که، زنان در قسمت‌های مختلف بدن خود از جمله: تخمدان‌ها ( که تولید کننده اصلی تستوسترون هستند.)، بافت‌های محیطی و غدد فوق کلیوی تستوسترون تولید می‌کنند. اما بپردازیم به دلایل کاهش تستوسترون در زنان:
1. افزایش سن:
سطح تستوسترون به طور طبیعی با افزایش سن کاهش خواهد یافت، تا زمانی که شخص به یائسگی برسد. در زنان یائسه، تخمدان‌ها به تولید تستوسترون ادامه می‌دهند؛ اما تولید استروژن متوقف خواهد شد.
2. اوفورکتومی دو طرفه:
یائسگی زودرس یا سابقه اوفورکتومی (برداشتن تخمدان‌ها به‌‌وسیله جراحی) یکی از دلایل کاهش تستوسترون در زنان است. از آنجایی که تخمدان‌ها حتی پس از یائسگی همچنان تستوسترون تولید می‌کنند، زنانی که این جراحی را انجام می‌دهند، حتی نسبت به زنان یائسه، سطح تستوسترون کمتری خواهند داشت.
3. نارسایی اولیه آدرنال:
اگر غدد فوق‌کلیوی شما، نارسایی آدرنال (جایی که غدد فوق کلیوی درست کار نمی‌کنند) داشته باشد، ممکن است تستوسترون کافی در بدن شما تولید نشود.
4. اختلال عملکرد غده هیپوفیز:
در چرخه طبیعی تولید تستوسترون، هیپوفیز (غده‌ای در پایه مغز) هورمونی به نام هورمون LH (لوتئینیزه کننده) ترشح میکند که به تخمدان‌های شما دستور تولید تستوسترون می‌دهد. اگر هیپوفیز شما به طور طبیعی کار نمی‌کند، امکان دارد تخمدان‌های شما هرگز پیام تولید تستوسترون را دریافت نکنند.
5. بی‌اشتهایی عصبی:
بی اشتهایی عصبی وضعیتی است که به دلیل گرسنگی زیاد، باعث سوء تغذیه شدید می‌شود. افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی، در بدن خود (منبع قابل توجهی از تستوسترون) چربی بسیار کمی دارند. علاوه بر این، بی‌اشتهایی عصبی بر توانایی هیپوفیز برای تولید طبیعی LH تاثیر خواهد گذاشت که نتیجه آن کاهش سطح تستوسترون است.
6. داروها:
قرص‌های ضد بارداری (معمولاً حاوی استروژن و پروژسترون) مانع از تولید تستوسترون در تخمدان‌ها می‌شوند. همچنین داروهای استروئیدی گلوکوکورتیکوئید (در اصطلاح عامیانه کورتون) با کاهش عملکرد غدد فوق کلیوی، سبب کاهش سطح تستوسترون می‌شوند.
7. ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV):
زنانی که به ویروس HIV مبتلا هستند، امکان دارد، سطح پایینی از تستوسترون را داشته باشند.
8. عوامل ژنتیکی
یکی از دلایلی که ممکن است زنان با کاهش تستوسترون مواجه شوند، کمبود آنزیم‌های تبدیل کننده‌ی پیش‌ماده‌‌های DHEA و DHEA-S به تستوسترون است؛ همچنین دیگر دلایل ژنتیکی نیز ممکن است وجود داشته باشند که بر میزان تولید تستوسترون تاثیر بگذارند که گستره‌ی وسیعی را شامل می‌شوند و نمی‌توان تک تک به آنها پرداخت.
9. مصرف استروژن خوراکی
دلیل دیگر می‌تواند مصرف استروژن خوراکی باشد. زیرا با افزایش استروژن در بدن، تولید تستوسترون کاهش می‌یابد.
علائم تستوسترون بالا در زنان
در بخش‌های قبلی از نشانه‌های کمبود تستسترون در زنان گفتیم؛ اما بد نیست به علائم تستوسترون بالا هم اشاره‌ای داشته باشیم، تستوسترون بالا، می‌تواند عوارض ناخواسته و علائم نگران کننده‌ای برای زنان ایجاد کند. این مشکل می‌تواند از نظر ظاهری و همچنین فیزیکی بر سلامتی زنان تاثیرات ناخوشایندی بگذارد.
تاثیرات بالا بودن تستوسترون بر «ظاهر» زنان:
- افزایش موهای زائد بدن، به ویژه رشد مو در چانه یا لب بالایی (هیرسوتیسم)
- آکنه
- طاس شدن
- بزرگ شدن کلیتوریس؛ کلیتوریس ناحیه‌ای در ناحیه‌ی واژن است که وظیفه‌ی لذت جنسی را برعهده دارد.
- کاهش سایز سینه
- گرفتگی صدا یا بم شدن صدا (شبیه به صدای مردان)
- افزایش توده عضلانی
- تغییرات در فرم بدن
تاثیرات بالا بودن تستوسترون در زنان، از نظر «فیزیکی»:
- بی‌نظمی قاعدگی یا عدم وجود قاعدگی
- بی‌میلی جنسی
- پوست چرب
- تغییرات در خلق‌و‌خوی
رشد موهای زائد می‌تواند در نواحی صورت، سینه و پشت بیشتر از سایر نواحی به چشم بخورد در عوض ضخامت موهای سر بسیار نازک می‌شوند. تیرگی یا زمختی پوست نیز می‌تواند نشان از تستوسترون بالا در زنان باشد.
در موارد شدیدتر تستوسترون بالا می‌تواند باعث ناباروری و چاقی شود. اگر به تستوسترون بالا مشکوک هستید، برای اطمینان خاطر به پزشک مراجعه کنید. او با معاینه فیزیکی و تجویز آزمایشاتی و نهایتا با تفسیر آنها، روند درمانی مناسب را به شما خواهد گفت.
میزان نرمال هورمون تستوسترون در زنان
میزان نرمال هورمون تستوسترون (یعنی بالا بودن یا کمبود تستوسترون در زنان وجود نداشته باشد) با توجه به عملکرد تیروئید، وضعیت پروتئین و عواملی دیگر بسیار متفاوت است. سطح تستوسترون و سایر آندروژن‌ها را می‌توان با آزمایش خون اندازه‌گیری کرد. در زنان، سطح نرمال تستوسترون از 15 تا 70 نانوگرم بر دسی لیتر (ng/dL) خون متغیر است. سطوح تستوسترون «کمتر» از 15 نانوگرم در دسی لیتر ممکن است باعث مشکلات زیر شود:
- تغییرات در بافت سینه
- مشکلات باروری
- میل جنسی کم
- دوره‌های قاعدگی نامنظم
- پوکی استخوان
- خشکی واژن
سطوح تستوسترون «بالاتر» از 70 نانوگرم در دسی لیتر ممکن است منجر به موارد زیر شود:
- آکنه
- مشکلات قند خون
- رشد بیش از حد مو، معمولا روی صورت
- ناباروری
- عدم عادات ماهانه
- چاقی
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
درمان پایین بودن تستوسترون در زنان
احتمالا پزشکان برای درمان کمبود تستوسترون در زنان یائسه، دارویی به نام Estratest را تجویز کنند. این دارو استروژن و تستوسترون را در خود دارد. با این حال، فرم تستوسترون موجود در آن، مصنوعی است و ممکن است در درمان تستوسترون پایین موثر نباشد. همچنین درمان آن با تزریق تستوسترون انجام‌پذیر است. امکان دارد برخی از زنان نیز فرمولاسیون ژل تستوسترون را از داروخانه ها تهیه کنند. اگر‌چه، این ژل‌ها به‌طور معمول برای مردانی استفاده می‌شود که، سطح تستوسترون بسیار بالاتری نسبت به زنان دارند.
راه دیگری که برای درمان سطح پایین تستوسترون وجود دارد، مصرف مکمل DHEA بدون نسخه است. از آنجایی که DHEA پیش‌ساز تستوسترون است، زنان با مصرف DHEA آن می‌تواند میزان تستوسترون را در بدن خود افزایش دهند. در هر صورت توصیه می‌شود برای مصرف هر نوع دارویی (از جمله، مکمل DHEA به‌عنوان درمان تستوسترون پایین) با پزشک خود مشورت کنید.
تفسیر آزمایش تستوسترون در زنان
کمبود تستوسترون در زنان و مردان باید مناسب جنسیت و سن تفسیر شود. مقادیر بالاتر یا کمتر از بازه مرجع، احتمالاً به ترتیب نشان دهنده بالا بودن و کمبود آندروژن است. طبق گفته کلینیک مایو، محدوده طبیعی سطح تستوسترون برای زنان، به‌صورت جدول زیر می‌باشد.
| محدوده تستوسترون زنان (به نانوگرم در دسی لیتر) | سن (بر حسب سال) |
| 7-44 | 10-11 |
| 7-75 | 12-16 |
| 20-75 | 17-18 |
| 8-60 | 19+ |
بیشتر بخوانیم: بارداری بدون دخول؛ چند درصد امکان دارد بدون رابطه کامل باردار شد
تخمدان بسیاری از زنان، دائما به تولید هورمون هایی مانند تستوسترون می‌پردازند؛ بنابراین پزشکان عقیده دارند که برخی از زنان با تستوسترون پایین ممکن است، مشکلی در ساختار ژنتیکی خود داشته باشند. به همین علت، توانایی تخمدان در تولید ترکیبات «DHEA و DHEA-S» که پیش‌ساز‌های تستوسترون هستند، تحت تأثیر قرار می‌گیرد. همچنین برخی از زنان ممکن است، دچار کمبود آنزیم‌هایی شده باشند که، DHEA و DHEA-S را به تستوسترون تبدیل می کنند. با وجودی که کاهش میل جنسی را به کاهش استروژن (به صورت غیر‌علمی)، پس از یائسگی نسبت می دهند؛ اما محققان در حال شناسایی ارتباط بیشتری بین کاهش تولید تستوسترون و تاثیر آن بر میل جنسی هستند.
علت کاهش تستوسترون در مردان جوان
کمبود تستوسترون در زنان شایع‌تر از مردان است؛ اما گاهی این بیماری حتی مردان جوان ( زیر 30 سال) را درگیر میکند. عوامل موثر بر کاهش آندروژن در مردان جوان عبارتند از:
- سطح کلسترول بالا
- فشار خون بالا
- اضافه وزن یا چاق بودن
- نوشیدن مقادیر زیاد الکل
- استفاده از داروهای غیر قانونی
- استفاده از استروئیدهای آنابولیک
- مصرف برخی از داروهای تجویزی مانند، استروئیدها و مواد افیونی، به ویژه اگر بیش از حد باشد.
ممکن است، برخی از موارد تستوسترون پایین در مردان جوان، به شرایط شرایط پزشکی مرتبط باشد، مثلا:
- بیماری یا تومورهای هیپوتالاموس یا هیپوفیز
- جراحات
- تومور‌ها یا سایر شرایطی که بر بیضه تاثیر می‌گذارد از جمله، التهاب مربوط به اوریون دوران کودکی
- بیماری‌های ارثی (سندرم پرادر ویلی، سندرم کالمن، سندرم داون یا سندرم کلاین فلتر و دیابت)
- بیماری کبد
- بیماری ایدز
- درمان سرطان مانند پرتودرمانی و شیمی‌درمانی
طبق دستور‌العمل های اخیر انجمن اورولوژی آمریکا (AUA)، سطح طبیعی تستوسترون برای مردان، باید حداقل 300 نانوگرم بر دسی لیتر (ng/dL) باشد. بر همین اساس، مردان با آندروژن زیر 300 نانوگرم بر دسی لیتر، تستوسترون پایین تشخیص داده می‌شود.
درمان قطعی کمبود تستوسترون
علائم مرتبط با کمبود تستوسترون در زنان و مردان بسیار متداول است. پزشکان قبل از تشخیص علائم، شرایط دیگری مانند: استرس مزمن، افسردگی، اضطراب، بیماری تیروئید و نزدیک شدن به سن یائسگی را بررسی می‌کنند. هنوز تحقیقات زیادی در مورد تستوسترون پایین در زنان و درمان‌های کاهش تستوسترون توسط پزشکان وجود ندارد. با این حال، درمان‌های جدیدی در حال مطالعه هستند که ممکن است به زنان مبتلا به سطوح پایین تستوسترون کمک کند. استفاده از روش هایی که تا به امروز، برای درمان کمبود تستوسترون وجود دارد، در پایین گفته شده است.
- 1. کپسول‌های خوردنی تستوسترون که البته تاثیر زیادی برای بالا بردن سطح آندروژن ندارند به آن دلیل که، متابولیز این قرص‌ها در معده انجام می‌شود و هیچ تاثیری بر تستوسترون آزاد خون ندارند.
- 2. آمپول‌های تستوسترون که تاثیر خوبی دارد؛ اما فقط برای یک ماه، این مشکل را رفع می کند. پس از یک ماه، علائم کاهش تستوسترون در بیمار دوباره مشاهده خواهد شد.
- 3. ژل‌های موضعی تستوسترون جزو محصولاتی هستند که میزان این کمبود را به‌صورت ثابت جبران میکند.
- 4. روش نهایی، کاشت تستسترون است که افراد می‌تواند به‌صورت طولانی مدت از آن استفاده کند.
بیشتر بخوانیم: آیا در دوران قاعدگی باید از قرص آهن استفاده کنیم
نتیجه
بسیاری از بیماران از پزشک زنان خود می‌پرسند، که آیا مصرف داروها، برای جبران کمبود تستوسترون در زنان اعتیاد‌آور است؟ جواب قطعا خیر است. زمانی که سطح هورمون تستوسترون در بیمار پایین می‌آید، بدن فرد نیاز به افزایش سطح این ماده دارد؛ اما به هیچ‌وجه اعتیاد آور نیست.
در نهایت لازم است یاد‌آور شویم که، عدم تعادل تستوسترون در بدن زنان اثرات مخربی بر سلامت دارد. طبق تحقیقات، احتمالا بین سطوح بالای تستوسترون و استروژن و خطر ابتلا به فیبروم‌های رحمی (تومورهای خوش خیم رحم) در زنان میانسال ارتباطی وجود دارد. پس این مسئله را جدی بگیرید و سریع برای درمان اقدام کنید.
دیدگاهتان را بنویسید