سندروم تخمدان پلی‌کیستیک: علائم، عوارض و درمان

برخی بیماری‌ها هستند که علاوه بر سلامت عمومی بدن، بر ظاهر بدن نیز تأثیر منفی می‌گذارند. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا تنبلی تخمدان(PCOS) در زنان یکی از همین بیماری‌ها است و سلامت و زیبایی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک از بیماری‌های شایعی است که از میان هر ده زن، یک زن به آن مبتلا است؛ اما دلیل سندرم تخمدان پلی‌کیستیک چیست؟ عوارض و علائم و روش درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک چیست؟ با کسب آگاهی در مورد این بیماری، می‌توانید زودتر به مقابله‌اش بروید و اجازه ندهید تأثیر ناخوشایندش را بر سلامت و زیبایی‌تان بگذارد. 

در این مطالب، هر آنچه باید در مورد سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا تنبلی تخمدان، علائم، دلایل و درمان آن بدانید برای‌تان خواهیم گفت. با لونا همراه باشید!

سندروم تخمدان پلی کیستیک چیست؟

سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (Polycystic Ovary Syndrome) یا به اختصار PCOS نوعی اختلال هورمونی است. این بیماری در زنان سنین باروری، شایع است. در مبتلایان به این سندروم، تخمدان‌ها بیش از حد  آندروژن تولید می‌کنند. آندروژن از هورمون‌های جنسی مردانه است که در بدن زنان، به میزان بسیار کم وجود دارد. مبتلایان به بیماری سندرم تخمدان پلی‌کیستیک کیست‌های کوچکی نیز در تخمدان‌شان دارند. 

و اما تخمک‌گذاری در سندروم تخمدان پلی‌کیستیک! تخمک‌گذاری زمانی رخ می‌دهد که تخمک بالغ از تخمدان آزاد می‌شود. اگر این تخمک با اسپرم بارور نشود، از بدن خارج خواهد شد و قاعدگی رخ خواهد داد. در برخی موارد، بدن زنان هورمون کافی برای تخمک‌گذاری ترشح نمی‌کند. 

اگر تخمک‌گذاری رخ ندهد، تخمدان‌ها کیست‌های کوچک بسیاری را می‌سازند. این کیست‌ها هورمونی به نام آندروژن تولید می‌‌کنند. میزان آندروژن در زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک  یا تنبلی تخمدان بالا است. این هورمون می‌تواند سبب ایجاد مشکلاتی در چرخه‌ی طبیعی قاعدگی و بروز علائم سندروم تخمدان پلی‌کیستیک شود. 

معمولاً، پزشکان برای درمان سندروم تخمدان پلی‌کیستیک دارو تجویز می‌کنند؛ اما درمان قطعی برای سندروم تخمدان پلی‌کیستیک وجود ندارد و داروها نیز صرفاً علائم آن را کاهش می‌دهند. 

دلایل بروز سندروم تخمدان پلی‌کیستیک چیست؟

اما دلایل بروز سندروم تخمدان پلی‌کیستیک چیست؟ علت ایجاد سندرم تخمدان پلی‌کیستیک مشخص نیست؛ اما برخی عوامل در بروز این بیماری نقش دارند:

• مقاومت به انسولین

 در بسیاری از زنان مبتلا به  سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، مقاومت به انسولین مشاهده می‌شود. به‌عبارت ساده، بدن این زنان نمی‌تواند از انسولین استفاده کند. در چنین شرایطی، سطح انسولین در بدن افزایش پیدا می‌کند و به دنبال آن میزان آندروژن در بدن افزایش می‌یابد و تخمک‌گذاری دشوار می‌شود. 

• التهاب خفیف

زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک نوعی التهاب خفیف در بدن‌شان دارند. این التهاب تخمدان‌ها را تحریک به تولید آندروژن می‌کند و این آندروژن می‌تواند سبب بروز مشکلات قلبی شود. 

• وراثت

برخی ژن‌ها می‌توانند علت بروز سندرم تخمدان پلی کیستیک باشند. 

• چاقی

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و چاقی نیز رابطه مستقیمی با یکدیگر دارند. چاقی می‌تواند سبب افزایش انسولین و تشدید نشانه‌های سندرم تخمدان پلی‌کیستیک شود. 

علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک چیست؟

اما علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک چیست؟ گاهی علائم بیماری سندرم تخمدان پلی‌کیستیک در همان اولین دوره‌های قاعدگی، بروز پیدا می‌کنند و گاهی نیز، در پی افزایش وزن بروز پیدا می‌کنند.

از علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قاعدگی نامنظم (چرخه‌های نامنظم یا طولانی قاعدگی)
• بروز درد در ناحیه‌ی لگن
• تغییرات خلق و خو
• خون‌ریزی بسیار سبک پریود
• پریود نشدن
• تخمدان‌های بزرگ
• وجود کیست در تخمدان
• ایجاد یا افزایش موهای زائد (در صورت و بدن)
• افزایش وزن (به‌خصوص، بزرگ شدن شکم)
• چرب شدن پوست
• بروز آکنه
• ریزش موی سر با الگوی مردانه
• نازک شدن تار مو
• ناباروری
• تیره شدن پوست (گردن، زیر سینه و زیر بغل)
• سردرد
• خون‌ریزی شدید

عوارض سندرم تخمدان پلی‌کیستیک چیست؟

و اما عوارض سندروم تخمدان پلی کیستیک چیست؟ از عوارض و خطرات سندرم تخمدان پلی‌کیستیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نازایی
• دیابت بارداری
• فشار خون بالا در بارداری
• سقط جنین
• بیماری کبدچرب غیرالکلی (التهاب شدید کبد به دلیل انباشته شدن چربی)
• سندروم متابولیک (مجموعه‌ای شرایط، شامل فشار خون بالا، قند خون بالا، کلسترول و چربی بالای خون، که سبب بروز بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شوند.)
• دیابت نوع دو
• افسردگی، اضطراب، اختلال خوردن
• وقفه تنفسی در خواب
• خون‌ریزی غیرطبیعی رحم
• سرطان رحم (سرطان آندومتر)

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اما چه زمانی برای تشخیص و درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک به پزشک مراجعه کنیم؟ 

نامنظم شدن سیکل قاعدگی

نامنظم یا طولانی شدن سیکل قاعدگی از شایع‌ترین علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک است. اما منظور از نامنظم شدن چرخه‌ی قاعدگی چیست؟ موارد زیر از علائم بر هم خوردن سیکل قاعدگی است:

• در سال، کمتر از 9 بار پریود می‌شوید.
• بین هر پریودتان 35 روز فاصله است.
• خون‌ریزی شدید و غیرطبیعی دارید. 

افزایش میزان آندروژن

اما از کجا بدانیم میزان آندروژن در بدن افزایش یافته است؟ افزایش میزان آندروژن علائم زیر را به‌همراه دارد:

• افزایش موی بدن و صورت
• بروز  آکنه شدید 
• ریزش مو با الگوی مردانه 

ناتوانی در بارداری

اگر بیش از 12 ماه است که برای بارداری تلاش می‌کنید(بدون استفاده از روش‌های پیشگیری)؛ اما نتیجه‌ای حاصل نشده است، حتماً به پزشک مراجعه کنید. 

بروز علائم دیابت

اگر علائم دیابت، مانند گرسنگی یا تشنگی بیش از حد، تاری دید یا کاهش بی‌دلیل وزن، داشتید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. 

تشخیص سندرم تخمدان پلی‌کیستیک

پزشک معاینه‌تان می‌کند و سوالاتی را در مورد سابقه خانوادگی‌تان و علائم‌تان از شما می‌پرسد. برخی علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک شبیه به علائم بیماری‌های دیگر است. از این رو، پزشک از شیوه‌های زیر نیز برای تشخیص بیماری سندرم تخمدان پلی‌کیستیک استفاده می‌کند. 

• سونوگرافی
• آزمایش خون

چگونه سندرم تخمدان پلی‌کیستیک را درمان کنیم؟

و اما برای درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک چه باید کرد! درمان این بیماری بستگی به عوامل متعددی دارد:

• سن
• شدت علائم
• وضعیت عمومی بدن

در ادامه، از روش‌های درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک برای‌تان گفته‌ایم:

تغییر سبک زندگی‌

باید سبک زندگی‌تان را تغییر دهید؛ رژیم غذایی سالمی را در پیش بگیرید و ورزش کنید. رژیم غذایی سالم و ورزش سبب کاهش وزن و در نتیجه، کاهش علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک خواهند شد. همچنین، این دو می‌توانند به تنظیم انسولین خون‌تان کمک کنند، قند خون‌تان را کاهش دهند و به تخمک‌گذاری‌تان کمک کنند. 

مصرف داروهای تحریک تخمک‌گذاری 

برخی داروها در تخمک‌گذاری به تخمدان‌ها کمک می‌کنند. این داروها عوارض و خطرات مختص به خودشان را نیز دارند:

• می‌توانند سبب چندقلوزایی شوند.
• سبب تحریک بیش از حد تخمدان‌ها می‌شوند. در چنین حالتی، تخمدان‌ها هورمون‌های اضافه تولید می‌کنند و علائمی مانند نفخ و درد لگن بروز پیدا می‌کند. 

عمل جراحی

عمل جراحی یکی از روش‌های درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک است و احتمال باروری را افزایش می‌دهد. اگر دیگر راه‌های درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک اثرگذار نباشند، پزشک گزینه‌ی جراحی را انتخاب خواهد کرد. 

مصرف قرص‌های ضد بارداری

این قرص‌ها چرخه‌ی قاعدگی‌تان را کنترل می‌کنند، میزان آندروژن را در بدن کاهش می‌دهند و از بروز جوش جلوگیری می‌کنند. 

مصرف متفورمین

تجویز متفورمین برای سندرم تخمدان پلی‌کیستیک بسیار رایج است. متفورمین از داروهای دیابت نوع دو است. این داروی دیابت سبب کاهش مقاومت به انسولین در مبتلایان به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک می‌شود. همچنین، به کاهش میزان هورمون آندروژن کمک می‌کند، سرعت رشد موهای زائد را کاهش می‌دهد و تخمک‌گذاری را منظم می‌کند. 

همان‌طور که گفتیم، درمان قطعی سندرم تخمدان پلی‌کیستیک میسر نیست. این داروها و روش‌های درمان صرفاً علائم این بیماری را التیام می‌بخشند. 

چگونه با سندرم تخمدان پلی‌کیستیک زندگی کنیم؟

اما کیفیت زندگی زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک چگونه است؟ چگونه با این بیماری زندگی کنیم؟ مبتلایان با علائم فیزیکی سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، مانند افزایش وزن، رشد موهای زائد و آکنه دست و پنجه نرم می‌کنند. 

با مصرف داروها، این علائم بهبود خواهند یافت. می‌توانید وزن‌تان را تحت کنترل بگیرید. جوش‌های صورت‌تان نیز بهبود خواهند یافت. اما با موهای زائد چه کنیم؟ برای رهایی از شر موهای زائد، می‌توانید از روش‌هایی مانند لیزر و الکترولیز استفاده کنید. بدین ترتیب، حس بهتری به ظاهرتان پیدا خواهید کرد و اعتماد به نفس‌تان نیز خدشه‌دار نخواهد شد. 

در مورد تک تک علائم‌تان با پزشک صحبت کنید و در جهت رفع‌شان، از وی کمک بخواهید. 

سخن آخر

سندرم تخمدان پلی‌کیستک از اختلالات هورمونی بسیار شایع است و در سنین باروری، به سراغ زنان می‌رود. در زنان مبتلا به این بیماری، تخمک‌گذاری مختل می‌شود، میزان آندروژن در بدن افزایش پیدا می‌کند و کیست‌های ریزی در تخمدان ایجاد می‌شود.

از علائم بیماری سندرم تخمدان پلی‌کیستیک می‌توان به این موارد اشاره کرد: قاعدگی نامنظم، بروز آکنه، افزایش وزن، ریزش موی سر، افزایش موهای زائد و ناباروری. از خطرات سندرم تخمدان پلی‌کیستیک می‌توان به افزایش احتمال ا ابتلا به دیابت نوع 2، فشار خون و بیماری‌ای قلبی اشاره کرد.

برای درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، می‌توانید از داروهایی مانند قرص‌های ضدبارداری و داروهای دیابت استفاده کنید. همچنین، تغییر سبک زندگی نیز می‌تواند در درمان علائم این بیماری کمک‌تان کند. در صورت مشاهده‌ی نشانه‌های سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، حتماً به پزشک مراجعه کنید. با تشخیص و درمان به‌موقع، از علائم و عوارض ناخوشایند و خطرناک این بیماری در امان خواهید بود!  

منابع

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pcos/symptoms-causes/syc-20353439

https://www.nhs.uk/conditions/polycystic-ovary-syndrome-pcos/

https://www.healthline.com/health/polycystic-ovary-disease#symptoms

https://www.webmd.com/women/what-is-pcos