مراحل چرخه‌ی قاعدگی کدام‌ها هستند؟ طول چرخه قاعدگی چقدر است؟ آیا تا بحال محاسبه سیکل قاعدگی و تخمکگذاری انجام داده اید؟ دانستن این نکته چه کمکی به شما می کند. خونریزی قاعدگی به سادگیِ جاری شدن خون نیست، بلکه باید چهار مرحله با موفقیت طی شود تا در نهایت، خونریزی قاعدگی اتفاق بیافتد. از دوران بلوغ تا شروع یائسگی، بدن، هر ماه، مراحل چرخه‌ی قاعدگی را طی می‌کند و متحمل تغییراتی می‌شود تا خودش را برای بارداری احتمالی آماده کند. در چنین حالتی اگر بارداری رخ ندهد، خونریزی آغاز می‌شود. در این مطلب، هر آنچه باید در مورد مراحل چرخه‌ی قاعدگی و محاسبه سیکل قاعدگی و بارداری که لازم است بدانید را برای‌تان بازگو خواهیم کرد. پس با لونا همراه باشید!
مراحل چرخه‌ی قاعدگی
قاعدگی زنان متشکل از چهار مرحله است و هر مرحله در زمان مشخصی رخ می‌دهد و علائم مشخصی نیز دارد. اگر چرخه‌ی قاعدگی و مراحلش را بشناسید، می‌توانید ناظر سلامتی‌تان باشید و مشکلات احتمالی را خیلی زود تشخیص دهید؛ اما مراحل چرخه‌ی قاعدگی چیست؟ در هر کدام از مراحل چه اتقاقاتی در بدن رخ می‌دهد؟ آیا هر مرحله علائم مشخصی دارد؟
توضیح سیکل یا چرخه‌ی قاعدگی ساده است؛ در واقع، سیکل ماهانه‌ی زنان از روز اول خونریزی قاعدگی تا روز پیش از آغاز خونریزی بعدی ادامه پیدا می‌کند. طول چرخه‌ی قاعدگی یا سیکل قاعدگی در همه‌ی زنان یکسان نیست؛ اما همه‌ی زنان چرخه‌ای متشکل از چهار مرحله دارند. در هر کدام از این مراحل دوران قاعدگی، اتقاقات مشخصی در بدن رخ می‌دهد. مراحل یک دوره‌ی سیکل قاعدگی عبارتند از:
- مرحله‌ی قاعدگی
- مرحله‌ی فولیکولار
- مرحله‌ی تخمکگذاری
- مرحله‌ی لوتئال
طول هر کدام از این فازهای قاعدگی در همه‌ی زنان و در تمام طول عمر یکسان نیست، درست مثل طول سیکل ماهانه چرخه‌ی قاعدگی.
مرحله‌ی قاعدگی یا پریود
مرحله‌ی قاعدگی اولین مرحله از مراحل چرخه‌ی قاعدگی یا سیکل قاعدگی است و با آغاز خونریزی قاعدگی، شروع می‌شود و با اتمام آن، خاتمه پیدا می‌کند. این مرحله بخشی از مرحله‌ی فولیکولار قاعدگی است و زمانی آغاز می‌شود که تخمک باقی‌مانده از چرخه‌ی قبلی بارور نشده است.
وقتی بارداری رخ ندهد، سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون در بدن کاهش پیدا می‌کنند. در چنین شرایطی، بدن دیگر نیازی به آندومتر یا پوشش داخلی رحم ندارد، در نتیجه، این لایه فرو می‌ریزد و از واژن خارج می‌شود. طی این دوره، ترکیبی از خون، سلول‌های پوششی رحم یا مخاط رحم و بافت از بدن‌تان خارج خواهد شد.
علائم مرحله‌ی قاعدگی
در مرحله‌ی اول از چرخه‌ی قاعدگی، سطح انرژی‌تان به حداقل می‌رسد و احساس خستگی به سراغ‌تان می‌آید. علاوه بر آن، شاهد برخی علائم زیر نیز خواهید بود:
- حساس شدن سینه‌ها
- درد شکم
- نفخ
- نوسانات خلقی
- خستگی
- کمر درد
این دوره، تقریباً، سه تا هفت روز طول می‌کشد.
مرحله‌ی فولیکولار
مرحله‌ی فولیکولار یا فولیکولی دومین مرحله از مراحل چرخه‌ی قاعدگی است. اما مرحله فولیکولار چه زمانی است؟ این مرحله از اولین روز پریود آغاز می‌شود و با تخمکگذاری به اتمام می‌رسد. در واقع، مرحله‌ی قاعدگی و فولیکولار با یکدیگر هم‌پوشانی دارند.
در مرحله فولیکولار چه اتفاقی می‌افتد؟ فاز فولیکولار زمانی آغاز می‌شود که هیپوتالاموس سیگنالی به غده‌ی هیپوفیز می‌فرستد تا هورمون محرک فولیکولی (FSH) را ترشح کند. این هورمون محرک باعث می‌شود تخمدان‌ها پنج تا بیست کیسه‌ی کوچک را، به نام فولیکول، آزاد کنند. هر فولیکول حاوی یک تخمک نابالغ است.
جالب است بدانید فقط سالم‌ترین تخمک‌ها هستند که در نهایت، بالغ می‌شوند. در موارد نادر، ممکن است دو تخمک نیز بالغ شوند. بقیه‌ی فولیکول‌ها مجدداً جذب بدن می‌شوند.
در مراحل بلوغ فولیکول، استروژن در بدن افزایش پیدا می‌کند و این استروژن نیز باعث ضخیم شدن لایه‌ی داخلی رحم می‌شود. در نهایت، محیطی مغذی برای رشد جنین شکل می‌گیرد.
مرحله‌ی فولیکولار قاعدگی، به‌طور میانگین، شانزده روز طول می‌کشد. البته، بسته به چرخه‌تان، ممکن است این مرحله 11 تا 27 روز طول بکشد.
علائم دوره‌ی فولیکولار
دوره‌ی فولیکولار نیز، درست مانند دوره‌ی قاعدگی، علائمی دارد:
- افزایش میزان انرژی به دلیل افزایش ترشح استروژن و پروژسترون
- بهبود خلق و خو
- کاهش اشتها به دلیل ترشح استروژن
مرحله‌ی تخمکگذاری
و اما می‌رسیم به مرحله‌ی تخمکگذاری! در مرحله‌ی فولیکولار، افزایش سطح استروژن باعث می‌شود غده‌ی هیپوفیز هورمون لوتئینی (LH) ترشح کند. در این شرایط، روند تخمکگذاری آغاز می‌شود و سطح استروژن در بدن به حداکثر می‌رسد. همچنین، میزان پروژسترون و تستوسترون نیز افزایش پیدا می‌کند.
در مرحله‌ی تخمکگذاری، تخمدان تخمکی بالغ آزاد می‌کند. تخمک آزادشده به سمت لوله‌های رحمی می‌رود و راهش را به سوی رحم در پیش می‌گیرد تا در آن‌جا، اسپرمی بارورش کند.
اما تخمکگذاری چه روزی است؟ اگر طول سیکل قاعدگی‌تان 28 روز باشد، تخمکگذاری، حدوداً، در روز چهاردهم چرخه‌ی قاعدگی رخ می‌دهد. در واقع، تخمکگذاری در اواسط این چرخه رخ می‌دهد و تقریباً، 24 ساعت طول می‌کشد. اگر تخمک، پس از یک روز، بارور نشود، می‌میرد.
طی این 24 ساعت، امکان بارداری فراهم می‌شود. البته، از آن‌جا که اسپرم تا پنج روز در بدن زنده می‌ماند، اگر تا پنج روز پیش از تخمکگذاری رابطه‌ی جنسی داشته باشید و اسپرمی در بدن‌تان باقی مانده باشد، امکان بارداری وجود دارد.
علائم مرحله‌ی تخمکگذاری
و اما تخمکگذاری چه علائمی دارد؟ تخمکگذاری نیز علائم مختص به خودش را دارد:
- افزایش دمای پایه‌ی بدن
- ترشحات غلیظ و شبیه به سفیده‌ی خام تخم‌مرغ
- افزایش میل جنسی
مرحله‌ی لوتئال
لوتئال مرحله‌ی بعد از تخمکگذاری است! پس از آن‌که فولیکول تخمک را آزاد کرد، تبدیل به جسم زرد یا کورپوس لوتئوم (Corpus Luteum) می‌شود.
جسم زرد نیز هورمون‌هایی را از خود ترشح می‌کند؛ عمدتاً پروژسترون و مقداری استروژن. افزایش این هورمون‌ها باعث می‌شود پوشش داخلی رحم، برای لانه‌گزینی تخمک باروشده، ضخیم باقی بماند.
اگر باردار شوید، بدن‌تان هورمون گنادوتروپین جفتی انسان یا، به اختصار، اچ. سی. جی. (hCG) ترشح می‌کنند. این هورمون همان چیزی است که در تست‌های بارداری مشخص می‌شود. اچ. سی. جی. به حفظ جسم زرد کمک می‌کند و همچنین، لایه‌ی داخلی رحم را ضخیم نگه می‌دارد.
اگر باردار نشوید، جسم زرد جذب بدن می‌شود و در نتیجه، سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون کاهش پیدا می‌کند و خونریزی قاعدگی آغاز می‌شود.
علائم پی. ام. اس. نیز طی همین مرحله‌ی لوتئال قاعدگی نمایان می‌شوند. البته، اگر باردار شوید، دیگر خبری از این علائم نیست.
مرحله‌ی لوئتال یازده تا هفده روز طول می‌کشد.
علائم مرحله‌ی لوتئال
از علائم پی. ام. اس. می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نفخ
- احساس درد در سینه‌ها
- حساس شدن سینه‌ها
- نوسانات خلق و خو
- سردرد
- افزایش وزن
- تغییر میل جنسی
- پرخوری
- سردرد
- استرس
توصیه‌هایی برای مراحل چرخه‌ی قاعدگی
هر زنی، در سراسر عمرش، تقریباً 450 چرخه‌ی قاعدگی را پشت سر می‌گذارد و هر چرخه‌ی قاعدگی متشکل از چهار مرحله است: قاعدگی، فولیکولار، تخمکگذاری و لوتئال.
در هر کدام از مراحل سیکل قاعدگی، اتفاقات مشخصی در بدن رخ می‌دهد و بالطبع، هر کدام از این اتفاقات علائمی را به‌همراه دارند؛ برخی از این علائم ناخوشایند هستند و برخی دیگر نه.
بالا و پایین شدن میزان هورمون‌ها، در طول چرخه قاعدگی، بر خلق وخو و نیازهای جسمی و روحی‌مان تأثیر می‌گذارند. اگر مراحل چرخه‌ی قاعدگی را به‌خوبی بشناسید و در هر مرحله، برخی نکات را رعایت کنید.می‌توانید هر چهار مرحله را به بهترین شکل پشت سر بگذارید و بر علائم ناخوشایند آن نیز غلبه کنید.
در این مطلب، توصیه‌هایی برای مراحل سیکل قاعدگی برای‌تان داریم که با رعایت‌‌شان، می‌توانید در سراسر ماه، حال خوبی داشته باشید.
تغذیه و ورزش مناسب برای دوران قاعدگی
- مواد غذایی سرشار از آهن مصرف کنید. اسفناج، سیب‌زمینی شیرین و بروکلی گزینه‌های مناسبی هستند.
- دم‌نوش‌های آرامش‌بخش بنوشید. این دم‌نوش‌ها دردهای شکمی را نیز التیام می‌بخشند.
- زنجبیل و زردچوبه را به رژیم غذایی‌تان اضافه کنید. این دو سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند و علائم دوران پی ام اس را نیز بهبود می‌بخشند.
- غذاهای چرب نخورید یا حداقل مصرف‌شان را به حداقل برسانید.
- پروتئین مصرف کنید.
- مصرف نمک را به حداقل برسانید.
- مصرف الکل و کافئین را کاهش دهید.
- یوگا تمرین کنید. بهتر است به سراغ حرکات سبک بروید.
- در طبیعت قدم بزنید. البته منظورمان پیاده‌روی تند نیست.
تغذیه و ورزش مناسب برای مرحله‌ی فولیکولار
مرحله‌ی فولیکولار دومین مرحله از مراحل قاعدگی است و معمولاً، از 7 تا 14 روز طول می‌کشد. در مرحله‌ی فولیکولار، میزان پروژسترون و استروژن افزایش پیدا می‌کند و بدن، رفته رفته، خودش را برای بارداری آماده می‌کند. در این دوره، انرژی بیشتری دارید، خبری از استرس و پرخوری نیست و آکنه‌های ایجادشده در مرحله‌ی قاعدگی نیز محو می‌شوند. البته، در این دوره، باید خواب کافی داشته باشید و خودتان را خسته نکنید.
- آب فراوان بنوشید.
- کربوهیدرات مصرف کنید. البته، باید به سراغ کربوهیدرات‌های سالم، مانند نان سبوس‌دار و سیب‌زمینی، بروید.
- مواد غذایی تخمیرشده را فراموش نکنید.
- دانه کینوا بخورید.
- پیاده‌روی کنید.
- آهسته بدوید.
- ورزش کنید. البته زیاده‌روی نکنید.
- یوگا تمرین کنید. در این مرحله، می‌توانید به سراغ حرکات سنگین یوگا نیز بروید.
تغذیه و ورزش مناسب برای مرحله‌ی تخمکگذاری
در مرحله‌ی تخمکگذاری، بدن برای بارداری آماده است و می‌توانید برای بارداری اقدام کنید. در این مرحله، سطح تستوسترون و استروژن به حداکثر می‌رسد و میل جنسی‌تان افزایش پیدا می‌کند، بنابراین ممکن است در ناحیه‌ی تخمدان‌ها احساس درد کنید. درد تخمدان زمان تخمکگذاری طبیعی است. نگران نباشید! این درد به دلیل آزاد شدن تخمک و ورود آن به لوله‌های رحمی است. مرحله‌ی تخمکگذاری از روز14 تا 16 سیکل طول می‌کشد؛ اما تخمک بالغ فقط 24 ساعت منتظر اسپرم می‌ماند و اگر به آن نرسد، از بین می‌رود.
- به دلیل افزایش استروژن، باید به سراغ مواد غذایی محافظ کبد بروید.
- انواع سالاد، اسموتی و سوپ را در رژیم غذایی‌تان بگنجانید.
- مواد غذایی ضد التهاب بخورید. انواع میوه، سبزیجات و بادام گزینه‌های مناسبی برای این دوره‌اند.
- هر چقدر دوست دارید ورزش کنید. حتی می‌توانید ورزش‌های سنگین انجام دهید.
- پیلاتس تمرین کنید.
تغذیه و ورزش مناسب برای مرحله‌ی لوتئال
لوتئال مرحله بعد از تخمکگذاری است. در این مرحله، پروژسترون افزایش پیدا می‌کند و تستوسترون و استروژن رو به کاهش می‌روند. در اولین روزهای مرحله‌ی لوتئال قاعدگی، هنوز پرانرژی هستید و به‌طور کلی، حال‌تان خوب است؛ اما هر چه به سمت مرحله‌ی قاعدگی پیش بروید، علائم دوران سندروم پیش از قاعدگی(پی ام اس) نیز سر و کله‌شان پیدا می‌شود و شرایط را دشوار می‌کنند. مرحله‌ی لوتئال درست قبل از مرحله‌ی قاعدگی است، از این رو، اگر در این دوره، رژیم غذایی سالمی را در پیش بگیرید و ورزش کنید، در مرحله‌ی قاعدگی، حال بهتری خواهید داشت.
- مواد غذایی سرشار از سروتونین را انتخاب کنید. برای مثال، انواع سبزیجات پهن‌برگ، کینوا و گندم سیاه گزینه‌های مناسبی هستند.
- مواد غذایی سرشار از منیزیم مصرف کنید تا خستگی‌تان برطرف شود. برای مثال، شکلات تلخ، اسفناج و تخمه کدو گزینه‌های بسیار مناسبی هستند.
- الکل مصرف نکنید.
- مواد غذایی چرب و فرآوری‌شده را کنار بگذارید.
- شکر را حذف کنید.
- مصرف گوشت قرمز را محدود کنید.
- در اولین روزهای مرحله‌ی لوئتال، حرکات قدرتی انجام دهید و به سراغ حرکت‌های سنگین یوگا بروید.
- با بروز علائم پی ام اس، زیاد به خودتان سخت نگیرید و به سراغ حرکات سبک یوگا و پیاده‌روی آهسته بروید
محاسبه سیکل قاعدگی و تخمکگذاری
طول چرخه قاعدگی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و همچنین می‌تواند در ماه‌های مختلف نیز تغییر کند. آگاهی از طول سیکل قاعدگی برای همه‌ی زنان و دختران ضروری است. چرا که سیکل طبیعی معمولا بین 21 تا 35 روز است و اغلب چرخه‌ی قاعدگی که خارج از این محدوده باشد غیرطبیعی تلقی می‌شود.
حالا لونا با یک مثال ساده طول سیکل قاعدگی را محاسبه می‌کند. فرض کنید شما در 15 فروردین پریود شده‌اید و شروع پریود بعدی شما 10 اردیبهشت است. فاصله‌ی بین 15 فروردین تا 10 اردیبهشت طول سیکل قاعدگی شماست. یعنی اینکه از روز شروع خونریزی(15 فروردین) تا یک روز مانده به شروع پریود بعدی(10 اردیبهشت) طول سیکل قاعدگی شماست که معادل 27 روز است.
چه عواملی مراحل چرخه قاعدگی را مختل می‌کنند؟
سیکل قاعدگی منظم چگونه است.آیا این سیکل در همه منظم است. طبق تحقیقات، طول سیکل قاعدگی در زنان متفاوت است. برخی زنان، هر ماه، در روز مشخصی پریود می‌شوند و برخی دیگر پریود نامنظم دارند. برخی زنان خونریزی شدیدی دارند و برخی دیگر خون‌ریزی‌شان سبک است. حتی ممکن است طول مدت چرخه‌ی قاعدگی، طی دوره‌های مختلف زندگی شخص، بارها تغییر کند. برای مثال، ممکن است با نزدیک شدن به دوان یائسگی، قاعدگی نامنظم شود.
اما از کجا بدانیم چرخه یا سیکل قاعدگی‌مان منظم است و همه چیز خوب پیش می‌رود؟ پاسخ این سوال ساده است! کافی است ببینید سر موعد مشخص پریود می‌شوید یا نه! روز آغاز و پایان خون‌ریزی‌تان را یادداشت کنید.
همچنین، ببینید که آیا تغییری در تعداد روزهای قاعدگی و میزان خون‌ریزی‌تان طی این دوره رخ می‌دهد یا نه! حواس‌تان به لکه‌بینی‌ها نیز باشد! توجه کنید که آیا بین دو پریود، لکه‌بینی دارید یا خیر!
در این بین، برخی عوامل میتوانند چرخه‌ی قاعدگی‌تان را تغییر دهند. در ادامه، برخی از این عوامل را برای‌تان گفته‌ایم:
· قرص‌های ضد بارداری
قرص‌های جلوگیری از بارداری میتوانند سبب کوتاه شدن دوره‌ی قاعدگی و همچنین، سبک شدن خونریزی شوند. برخی از این قرص‌ها نیز باعث می‌شوند کلاً پریود نشوید.
· بارداری
همان‌طور که می‌دانید، طی دوره‌ی بارداری، خونریزی قاعدگی نخواهید داشت. عقب افتادن پریود از اولین نشانه‌های بارداری است.
· سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
سندروم تخمدان پلی‌کیستیک از رشد طبیعی تخمک در تخمدان جلوگیری می‌کند و همچنین، سبب بی‌نظمی قاعدگی می‌شود.
· فیبروم رحم
فیبروم رحم باعث می‌شود پریودتان طولانی‌تر و خون‌ریزی‌تان شدیدتر شود.
· اختلالات خوردن
اختلالات خوردن نیز میتوانند در سیکل قاعدگی اختلال ایجاد کنند و حتی باعث قطع شدن خون‌ریزی‌تان شوند.
5 نشانه‌ی اختلال در مراحل چرخه‌ی قاعدگی
برخی نشانه‌ها به شما می‌گویند که چرخه‌ی قاعدگی‌تان سیر طبیعی‌اش را طی نمی‌کند و مشکلی در میان است. در ادامه، برخی از این نشانه‌ها را برای‌تان گفته‌ایم، اگر چنین نشانه‌هایی دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
- پریودتان به تعویق افتاده است یا کلاً پریود نشده‌اید.
- قاعدگی‌تان نامنظم است.
- خونریزی قاعدگی‌تان بیش از هفت روز طول می‌کشد.
- فاصله‌ی بین دو پریودتان کمتر از 21 روز یا بیشتر از 35 روز است.
- بین دو دوره‌ی قاعدگی‌تان، خونریزی دارید.
کلام آخر
سخن آخر همان‌طور که مشاهده کردید، مراحل چرخه‌ی قاعدگی یا سیکل قاعدگی چیزی فراتر از پریود است. در واقع، پریود صرفاً مرحله‌ی اول از مراحل دوران قاعدگی است و مراحل فولیکولار، تخمکگذاری و لوتئال سه مرحله‌ی دیگر از مراحل چهارگانه‌ی قاعدگی هستند. مغز، تخمدان و رحم با یکدیگر کار می‌کنند و از طریق هورمون‌ها، با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و چرخه‌ی قاعدگی را منظم نگه می‌دارند. طول چرخه‌ی قاعدگی در همه‌ی زنان یکسان نیست و حتی ممکن است طی دوران زندگی شخص، بارها تغییر کند. مراحل چرخه‌ی قاعدگی‌تان را بشناسید و آن‌ها را پیگیری کنید. در صورت مشاهده‌ی هر گونه تغییر، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا هر چه زودتر، مشکل‌تان حل شود و چرخه‌ی قاعدگی‌تان به حالت طبیعی‌اش بازگردد.
منابع
https://www.healthline.com/health/womens-health/stages-of-menstrual-cycle
https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/menstrual-cycle
دیدگاهتان را بنویسید