علائم کم خونی در زنان را چگونه می توان تشخیص داد. کم خونی یا آنمی وضعیتی است که با نداشتن میزان کافی گلبول‌های قرمز سالم در بدن تعریف میشود. به این معنی که اندام‌ها و سایر بافت‌ها مقدار طبیعی و کافی اکسیژن دریافت نمی‌کنند. این قضیه مهم به نظر می‌رسد و بی‌توجهی به آن مطمئناً میتواند منجر به بروز عوارض جدی و حتی مرگ نیز شود. همچنین در صورت عدم درمان، به مراتب شدیدتر و بدتر خواهد شد. علائم کم خونی شدید در زنان بستگی به گسترش بیماری و همچنین نوع کم خونی متفاوت است. به راستی علائم کم خونی در زنان نشانه چیست؟ و چگونه درمان میشود؟
کم خونی چگونه ایجاد می شود؟
زمانی‌که مقدار هموگلوبین ((RBC))در سلول‌های قرمز خون کاهش پیدا کند، در اینصورت کم خونی حاصل میشود. بر اساس تحقیقات به دست آمده نشان میدهد که حدود 350 میلیون نفر از زنان دچار کم خونی هستند. کم خونی در زنان میتواند هیچ علائمی نداشته باشد. حدود 20 تا 30 درصد از بانوان دچار عارضه کم‌خونی هستند. کم خونی میتواند ناشی از نداشتن آهن در بدن صورت گیرد.فقر آهن جزء بیماری‌های بسیار شایع بوده و در بانوان بیشتر به چشم میخورد. در حالت کلی میتوان گفت که بانوان بیشتر از آقایان دچار کم‌خونی‌های شدید میشوند. علائم کم خونی در زنان میتواند به دلایل مختلفی صورت بگیرد.
چه دلایلی در زنان منجر به کم خونی میشود؟
از آنجایی که شایع ترین نوع کم‌خونی، کم خونی ناشی از فقر آهن می‌باشد. لذا کمبود آهن هنگامی اتفاق می‌افتد که بدن به مقدار کافی ماده معدنی آهن را تولید ننماید. همانطور که گفته شد، بدن انسان به منظور ساخت هموگلوبین به آهن نیاز دارد. چرا که هموگلوبین وظیفه اکسیژن رسانی به بافت‌های بدن را نیز دارد.در بسیاری از موارد افرادی که به کم خونی ناشی از آهن مبتلا هستند، خودشان نیز از این موضوع اطلاع ندارند.
از دلایل کم خونی در زنان میتوان به مواردی از جمله،از دست دادن خون به هنگام قاعدگی، داشتن زایمان و بارداری‌های متعدد اشاره کرد.چرا که موجب میشود تا بانوان با از دست دادن خون خود،مقدار زیادی آهن را از دست بدهند و دچار کم‌خونی شوند. داشتن رژیم غذایی نامناسب و ابتلا به برخی بیماری‌ها نظیر بیماری‌های روده‌ای بر چگونگی جذب آهن در بدن موثر بوده و کم‌خونی را به وجود می‌آورد. علاوه بر آن، زنانی که به آندومتریوز مبتلا هستند،نیز منجر به از دست دادن خون خود شده و در نتیجه به کم‌خونی مبتلا میشوند. ممکن است علائم کم خونی پنهان بوده و فرد متوجه نشود. اما در اکثر موارد علائمی مشخصی به چشم میخورد.
بیشتر بدانیم: ماه‌های خطرناک دوران بارداری
علائم کم خونی در زنان
از آنجایی که کم خونی به این معنی است که گلبول‌های قرمز خون یا پروتئین هموگلوبین در سلول‌هایی که برای حمل اکسیژن در سراسر بدن مورد نیاز هستند، افت میکند. انتظار میرود با افزایش کم خونی، علائم و نشانه‌های این بیماری نیز به تدریج اوج بگیرد. از علائم کم خونی در زنان میتوان به موارد زیر اشاره نمود.
خستگی:
خستگی و بی‌حالی از علائم بسیار شایع فقر آهن در زنان است. بدن برای تهیه هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز به آهن نیاز دارد. این هموگلوبین‌ها اکسیژن را به اندامهای بدن می‌رساند. در اثر کاهش اکسیژن و در معرض خطر قرار گرفتن گلبول‌های قرمز خون ،بدن نمی‌توانند سطوح مورد نیاز اکسیژن را به ماهیچه‌ها و اندامهای دیگر برساند. وقتی قلب مجبور است برای اکسیژن رسانی پمپاژ بیشتری انجام دهد، خسته می شود. این عامل منجر به ایجاد خستگی غیر طبیعی، بی حالی و ضعف در بدن آنها میشود. حواستان باشدکه پایین بودن اکسیژن خون و خطر هموگلوبین پایین بدن باید جدی گرفته شود.
درد قفسه سینه و تپش قلب شدید:
یکی دیگر از علائم کم خونی در زنان میتوان به درد قفسه سینه اشاره نمود. ضربان قلب سریع و تپش قلب همراه با احساس اضطراب (به دلیل ضعف سیستم عصبی سمپاتیک) ممکن است، با کمبود اکسیژن در خون ارتباط داشته باشد. ضربان قلب سریع به طور مداوم برای قلب افراد و حتی اندامهای دیگر نیز خوب نمی‌باشد. زمانی که سطح اکسیژن در خون کم شود، قلب برای جبران آن بسیار سخت تلاش میکند. این کار منجر به فشار زیادی بر قلب میشود که در نتیجه ممکن است باعث تپش سریع، نامنظم و درد آن شود. اگر کم خونی در بانوان درمان نشود، میتواند باعث مشکلات قلبی و عروقی زمینه‌ای شده و آن را تشدید کند. از موارد دیگر میتوان به بزرگ شدن قلب، سوفل قلبی (Heart murmur) یا حتی نارسایی قلبی اشاره کرد.
دست و پای سرد:
بانوانی که مبتلا به کم خونی شدید هستند،اغلب دست و پاهای آنان سرد میشود. حتی در هوای گرم نیز به دلیل گردش خون ضعیف این سردی بدن را تجربه می‌کنند. چرا که خون کمتری به اندام‌ها می‌رسد و باعث میشود احساس سرما کنند. حدود ۲۵٪ از افراد مبتلا به سندرم پای بی‌قرار، کم خونی و فقر آهن دارند. هر چه سطح آهن پایین‌تر باشد، علائم آن نیز شدیدتر خواهد بود.سردی دست و پا به فقر آهن مربوط است. حتی تکان دادن پاها یا احساس خارش نا خوشآیند شبانه همگی به کم خونی مربوط می شود. افراد مبتلا به کم خونی، به دلیل فقرآهن، احساس نیاز شدید برای حرکت پاها هنگام استراحت دارند.
گز گز کردن دست و پا(سوزنی شدن):
از دیگر علت کم خونی شدید ناگهانی میتوان به گز گز کردن دست و پا اشاره نمود که به آن پارستزی گویند.عضلات پا برای انجام فعالیت و عملکرد روزانه خود نیاز به مقدار زیادی خون و اکسیژن دارند. کمبود اکسیژن باعث میشود تا عضلات مجبور به کار اضافی شده و باعث خستگی شدید، ضعف، گرفتگی عضلات شدید و سندرم پای بی قرار (RLS) شود که ممکن است، به بیخوابی و شب بیداری منجر گردد. همچنین بانوان مبتلا به کم خونی شدید امکان دارد، احساس خزیدن یا خارش در پاها نیز داشته باشند که میتواند در شب تشدید شود.
کم کاری تیروئید:
به طور معمول کم خونی جزء نشانه اولیه کم کاری تیروئید است. احساس خستگی و ضعف همراه با افزایش وزن و افت شدید دمای بدن، همگی میتواند از نشانه‌های کم کاری تیروئید باشد که در کنار کم‌خونی ناشی از فقر آهن رخ میدهد. برای تشخیص علت اصلی این علائم میتوان آزمایش تیروئید را انجام داد.
کمبود آهن و ویتامین B-12:
به غیر از کم خونی فقر آهن، انواع مختلف دیگری از کم خونی وجود دارد مثل: کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12و برخی از التهاب ها یا یک بیماری خود ایمن به نام)کم خونی پرنیشیوز) که از کمبود اکسیژن رسانی بدن ناشی می شوند. بدون مقدار کافی آهن یا ویتامین B-12، بدن نمی‌تواند پروتئین کافی به نام هموگلوبین را که برای عملکرد گلبول‌های قرمز خون امری بسیار حیاتی است، تولید نماید. از آنجایی که هموگلوبین‌ها سرشار از آهن میباشند.لذا به خون رنگ قرمزی ایجاد نمیکند. وقتی آهن یا ویتامین B-12 کافی وجود نداشته باشد، برخی از قسمت‌های بدن اکسیژن لازم را دریافت نمی‌کنند و دچار مشکل میشود.
شکنندگی ناخن ها و رنگ پریدگی پوست:
پوست سالم پوستی است که درخشندگی داشته باشد.به همین دلیل است که مویرگ‌هایی در زیر پوست ایجاد میشوند. با کم خونی، مویرگ‌ها گلبول‌های قرمز خون را از دست می‌دهند و در نتیجه عملکرد آنها به خطر می‌افتد و رنگ طبیعی پوست را از دست میدهد. پوست حتی ممکن است رنگ زردی به خود بگیرد.بنابراین رنگ پریدگی پوست یکی از علائم شایع کم خونی شدید در بانوان است. این مورد میتواند در تمام بدن یا محدود به یک ناحیه مانند صورت، لثه‌ها یا داخل لب‌ها یا پلک‌های پایین و حتی ناخن‌ها صورت گیرد. به همین ترتیب، ناخن‌هایی که کاملاً سفید، زرد یا نازک هستند ممکن است نشان‌دهنده کم خونی باشند. همچنین میتواند با علائم دیگری شامل ناهنجاری‌هایی مانند انحنای ناخن به سمت بالا یا داخل، برآمدگی و شکنندگی همراه باشد.
سندرم پیکا:
کم خونی میتواند با پیکا نیز همراه باشد . در واقع پیکا یعنی میل شدید به مواد غیرمعمول و غیر مغذی مانند یخ و جوش شیرین و … باشد. همچنین حتی میتواند باعث میل به اقلام غیر خوراکی مانند خاک، تکه‌های سفال، کاغذ و گچ شود! در واقع داشتن سندرم پیکا به این معناست که بدن در تلاش است تا کمبود آهن خود را به هر طریقی شده جبران کند.
افسردگی:
کاهش یا افزایش میزان آهن بدن بر سوخت‌وساز سلول‌های عصبی مغز، ارتباط این سلول‌ها با یکدیگر، ساخت پوششی به نام میلین برای افزایش سرعت انتقال پیام در سلول‌های عصبی، و تولید مواد انتقال‌دهنده سیگنال عصبی تأثیر می گذارد. آسیب عصبی و تنش در برخی از انواع کم خونی شدید در بانوان همچون یک بیماری کم خونی خطرناک میتواند منجر به افسردگی در آنان شود. زنانی که در دوران بارداری دچار کم خونی ناشی از فقر آهن هستند، خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان نیز احتمالا گریبان گیر آنها خواهد شد. بدین ترتیب فقر آهن با ایجاد اختلال در کارهای طبیعی مغز، باعث اختلال در شناخت (شامل حافظه و یادگیری) و تغییر رفتار اجتماعی و خُلق افراد میشود.
از دیگر علائم کم خونی در زنان میتوان به ریزش مو، مشکلات تمرکز، سردرد و سرگیجه و غیره اشاره کرد.در هر صورت بهترین راه برای تشخیص کم‌خونی، دادن تست خون است که در آن سطح آهن در خون به خوبی مورد بررسی قرار گرفته شده و مشخص می‌گردد.
بیشتر بدانیم:علت یبوست در بارداری ، پیشگیری و روش های درمان
انواع کم خونی
نوع کم خونی در سه دسته زیر خلاصه شده است که اشاره ای کوتاه به هر کدام خواهیم داشت.
کم خونی آپلاستیک |
کم خونی مذکور زمانی شکل میگیرد که اندامهای خون ساز بدن مانند مغز استخوان تولید گلبول‌های قرمز کافی را متوقف می‌کنند. این نوع کم خونی نیز علائم و نشانه‌های متمایز و غیر معمول خود را دارد.از جمله،عفونت مکرر،خونریزی کردن، تب و لرز،خون در مدفوع، خونریزی بینی، قاعدگی با خونریزی غیر طبیعی،تهوع و … . |
کم خونی همولیتیک |
این نوع کم خونی هنگامی اتفاق می‌افتد که گلبول‌های قرمز خون سریعتر از ساخته شدنشان از بین می‌روند. این بیماری نادر از کم خونی میتواند ناشی از شرایط خونی ارثی مانند کم خونی داسی شکل یو و همچنین یک واکنش ایمنی باشد که منجر به حمله اشتباه سیستم ایمنی به گلبول‌های قرمز و بافت‌های سالم میشود. از جمله علائم این بیماری میتوان به درد شکمی و ادرار قهوه‌ای و قرمز رنگ اشاره کرد.کم خونی میتواند درد استخوان را نیز به همراه داشته باشد. |
کم خونی خطرناک ناشی از کمبود ویتامین |
کم خونی ناشی از کمبود ویتامین زمانی اتفاق می‌افتد که بدن نتواند به اندازه کافی گلبول‌های قرمز سالم بسازد . چرا که این موضوع به دلیل سطوح پایین برخی از ویتامین‌ها است. بیماری نادری که از کم خونی ناشی از کمبود ویتامین وجود دارد، به نام کم خونی پرنیشیوز شناخته میشود که نتیجه ناتوانی در جذب ویتامین B12 است.
از علائم این کم خونی میتوان به پارسنزی و بزگ شدن کبد و مشکلات دستگاه گوارش از جمله نفخ و یبوست و … اشاره کرد. |
کم خونی ناشی از کمبود آهن |
همانطور که در بالا هم اشاره شد،کم خونی ناشی از فقر آهن شایع ترین کم خونی بوده است. بدن برای ساخت گلبول‌های قرمز سالم به آهن نیاز دارد و کمبود آن میتواند به دلیل از دست دادن خون، نخوردن غذاهای غنی از آهن کافی و غیهر رخ دهد.برخی از علائم کم خونی ناشی از فقر آهن میتوان به دست و پای سرد، ناخن شکننده و سندروم پیکا اشاره کرد. |
مهم ترین نشانه های کم خونی و فقر آهن
همانطور که در بالا هم اشاره شد؛ علائم کم خونی در زنان متفاوت است.این علائم میتواند با توجه به نوع کم خونی نیز فرق داشته باشد. برخی از علائم در بین انواع کم خونی مشابه است که از علائم کم خونی ناشی از فقر آهن میتوان موارد زیر را نام برد:
_ خستگی مفرط و ضعف
_ سردی دست و پا
_پرخاشگری و عصبانیت
_ریزش شدید مو
_سردرد و سرگیجه
بیشتر بدانیم: آیا خون دماغ در بارداری طبیعی است
درمان کم خونی شدید در بانوان
به منظور رفع علائم کم خونی در زنان از راههای مختلفی میتوان اقدام کرد که البته هر کدام یک از آنها اگر به موقع انجام گیرد، جزء درمان سریع کم خونی شدید تلقی میشود. این درمانها شامل موارد زیر می‌باشد:
استفاده از قرص آهن:
مصرف قرص آهن طبق نظر پزشک به بازیابی سطح آهن در بدن کمک میکند. در صورت امکان از مصرف قرص آهن با معده خالی خودداری کنید، چرا که مصرف آهن همراه غذا با جذب بهتری در بدن همراه است. این نکته بسیار مهم است که مکمل‌های آهن معمولا مدفوع را سیاه‌رنگ کرده و در بسیاری از موارد یبوست ایجاد می‌کنند.
استفاده از رژیم غذایی سرشار از آهن:
مصرف غذاهای مانند گوشت، جیگر، میوه‌های خشک و طبیعی میتواند تا حدود زیادی باعث برگشت آهن به بدن شود.
مصرف غذاهای فیبردار :
استفاده از میوه‌ها و سبزیجات و آجیل نیز از جمله مواردی است که به آهن از دست رفته بدن کمک میکند و میتواند منجر به بهبود کم خونی شود.
کپسول سیدرال فارمانوترا:
کم خونی شدید در بانوان را با کپسول سیدرال میتوان درمان کرد. این کپسول از جذب بالایی برخوردار بوده و عوارض گوارشی نیز ایجاد نمیکند. آهن، ویتامین سی و ویتامین ب 12 ترکیبات موجود در این مکمل هستند. بزرگسالان روزانه 1 عدد از کپسول سیدرال را باید مورد استفاده قرار دهند. البته بایستی طبق نظر پزشک مصرف گردد. این مکمل برای آقایان نیز قابل استفاده است.
کپسول ایزی آیرون نچرال ورلد:
به منظور پیشگیری و درمان فقر آهن از کپسول ایزی آیرون نچرال ورلد نیز میتوان استفاده کرد. در این کپسول از آهن، اسید فولیک، ویتامین B12 و ویتامین C به کار رفته است. ویتامین سی جذب آهن را در بدن را افزایش میدهد. در این کپسول از آهن به شکل بیس گلیسینات استفاده شده که 4 برابر فروس سولفات جذب موثر دارد. بانوان در دوران قاعدگی می‌توانند این کپسول نیز استفاده کنند. برای افرادی که رژیم‌های لاغری یا گیاه‌خواری دارند، این مکمل پیشنهاد خوبی بدین منظور میتواند باشد.
از دیگر قرص‌هایی که در درمان کم‌خونی موثر است، میتوان به کپسول فرودین هولیستیکا، قرص آیرون بیس گلیسینات هلث اید، کپسول فروگلوبین ب 12 ویتابیوتیکس و قرص مکسوفر ویرالیان گروه اشاره کرد.
بیشتر بخوانیم: پروستات چیست و چه کسانی به این بیماری مبتلا می شوند ؟
سخن پایانی
در این مقاله سعی شد ضمن آشنایی با علائم کم خونی در زنان، راهکارهای درمان نیز ارائه شود.به دلیل قاعدگی‌های سنگین و بارداری‌های متعدد، احتمال بروز کم‌خونی در زنان بیش از مردان است. کم خونی انواع مختلفی دارد اما یکی از مهم‌ترین آنها به کمبود آهن در بدن میتوان اشاره کرد. لازم به گفتن است که با آزمایش خون میتوان از کمبود کم خونی اطلاع داشته باشید. مصرف داروهایی نیز بر کم خونی کمک میکند. اما به هیچ عنوان خودسرانه و بدون تجویز پزشک استفاده نکنید.
کم خونی میتواند یک بیماری جدی و خطرناک باشد . چرا که اگر به موقع درمان نشود، میتواند منجر به عوارض مختلفی شود. علاوه بر این، کیفیت زندگی را تا حد زیادی کاهش میدهد. دستورالعملها و توصیه های ارائه دهنده مراقبتهای بهداشتی خود را در مورد رژیم غذایی، دارو، ورزش، چکاپ های منظم و سایر انتخاب‌های سبک زندگی برای جلوگیری از بروز عوارض آن در نظر بگیرید.
دیدگاهتان را بنویسید