مقدمه
چرخه‌های قاعدگی، در پی یکدیگر، می‌آیند و می‌روند؛ گاهی خونریزی شدید است و گاهی سبک است. حتماً، در این بین، متوجه تغییر رنگ‌هایی نیز شده‌اید! خون دوران قاعدگی هم‌رنگ خونی که موقع بریدن انگشت‌مان جاری می‌شود نیست.
خونی که روی پد بهداشتی یا تامپون می‌بینید ترکیبی از خون و بافت رحم است. میزان ترکیب این دو و همچنین، عوامل دیگر بر رنگ خون پریود تأثیر می‌گذارند. رنگ خون قاعدگی اطلاعات مهمی را در مورد وضعیت سلامتی در اختیارتان قرار می‌دهد و گاهی مانند زنگ خطر عمل می‌کند؛ اما علت تغییر رنگ خون قاعدگی چیست؟
این تغییر رنگ می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد؛ از تغییرات هورمونی گرفته تا وضعیت سلامتی. اگر علت تغییر رنگ خون قاعدگی و تفسیر آن را بدانید، می‌توانید وضعیت بدن‌تان را بسنجید و در صورت بروز مشکل، خیلی زود متوجهش شوید و به فکر درمانش باشید. در این مطلب، به‌تفصیل، برای‌تان خواهیم گفت رنگ خون قاعدگی نشانه چیست. با لونا همراه باشید!
چه چیزی باعث خونریزی قاعدگی می‌شود؟
پیش از هر چیزی، باید بدانیم چه چیزی باعث خونریزی قاعدگی می‌شود؟ خون قاعدگی شامل چیست؟ چرخه‌ی قاعدگی تحت تاثیر هورمون‌ها است. هورمون‌ها زمان تخمک‌گذاری و ضخامت مخاط رحم یا آندومتر(لایه داخلی رحم)اندومتریوز را تعیین می‌کنند.
همان‌طورکه اشاره کردیم چرخه یا سیکل قاعدگی تحت تاثیر هورمون‌ها قرار دارد و در صورتی که تخمک آزاده شده از تخمدان توسط اسپرم بارور نشود، لایه‌ی داخلی رحم یا آندومتر ریزش می‌کند و خونریزی قاعدگی اتفاق می‌افتد. این خون و بافت مخاطی رحم از واژن خارج می‌شود.
رنگ خون قاعدگی
رنگ خون (و بافت) قاعدگی، بسته به میزان قرار گرفتن آن در معرض هوا در برابر هوا، تغییر می‌کند. در واقع، این مواد با قرار گرفتن در معرض هوا اکسید می‌شوند. اجازه دهید این موضوع را با مثالی ساده برای‌تان روشن کنیم!
مثلاً وقتی انگشت‌تان با جسم تیزی می‌برد، خون تازه و قرمز رنگ از آن جاری می‌شود. اگر آن را باندپیچی کنید و روز بعد، به سراغش بروید، می‌بینید که خون داخل باند به رنگ قهوه‌ای درآمده است.
وقتی خون با اکسیژن واکنش نشان می‌دهد، رنگش تیره‌تر می‌شود. در این شرایط، بیشتر آب موجود در خون از بین می‌رود و رنگ‌دانه‌های غلیظ باقی می‌ماند.
و اما رنگ خون قاعدگی چگونه است؟ علت تغییر رنگ خون قاعدگی چیست؟ آندومتر اندومتریوز لایه‌ی داخلی داخل رحم است؛ همان جایی که تخمک بارورشده کاشته می‌شود و رشد می‌کند.
آندومتر شامل اندومتریوز بافت بافتنی عروقی با شریان‌های مارپیچی استدارد که وظیفه‌ی خونرسانی به تخمک بارورشده و رشد آن‌را به عهده دارد. . این بافت باعث می‌شو د خون تازه به تخمک بارور شده برسد و در نتیجه، تخمک رشد کند.
درست پیش از شروع چرخه‌ی قاعدگی، شریان آندومتر منقبض و باعث ریزش لایه‌ی آندومتر رحم و خونریزی قاعدگی می‌شوداین شریان مارپیچی منقبض می‌شود. پس از این انقباض، آندومتریوز، از لایه‌های عمیق‌تر رحم، شروع به ریزش می‌کند.
جدا شدن آندومتر از رحم به‌صورت یک‌باره نیست و به‌شکلی کنترل‌شده انجام می‌شوداندومتریوم، به‌صورت یک‌باره، از رحم جدا نمی‌شود، بلکه به شکلی کنترل‌شده، جدا می‌شود.
کمی طول می‌کشد تا بافت اندومتر راهش را به سوی گردن رحم و واژن پیدا کند. معمولاً، اولین خون و بافتی که از واژن خارج می‌شود به رنگ قرمز تیره، قهوه‌ای یا حتی سیاه است، چرا که کمی طول کشیده است تا از بدن خارج شود.
پس از مدتی، خونی به رنگ قرمز روشن از واژن خارج می‌شود. در اواخر دوره‌ی قاعدگی، شدت خونریزی کاهش پیدا می‌کند و رنگ خون دوباره به رنگ قرمز تیره یا قهوه‌ای در می‌آید. به‌عبارت ساده، رنگ خون قاعدگی بستگی به میزان ماندن آن در رحم یا واژن دارد. هر چه خون مدت بیشتری در رحم یا واژن بماند، رنگش تیره‌تر خواهد بود، چرا که با اکسیژن واکنش نشان می‌دهد و اکسید می‌شود.
لخته شدن خون قاعدگی
همان‌طور که گفتیم خون قاعدگی ترکیبی از خون و بافت رحم است؛ اما این بافت فقط یکی از عواملی است سبب می‌شود خون قاعدگی ظاهری متفاوت از خون بدن داشته باشد. نحوه‌ی لخته شدن این خون در ظاهر خون قاعدگی تاثیر دارد. یکی دیگر از عواملی است که ظاهرش را متمایز می‌کند.
در حالت طبیعی، وقتی انگشت‌تان می‌بُرد و خون می‌آید، خونریزی تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که که بدن‌تان فاکتورهای انعقادی را ترشح کند. این اتفاق به‌سرعت ه سرعت رخ می‌دهدِ.
اما طی دوره‌ی دوره قاعدگی همه چیز فرق می‌کند. در این دوره، خون از رگ‌های خونی کوچکی که هنگام جدایی بافت داخلی رحم پاره می‌شوند جریان پیدا می‌کند.
این خونریزی تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که فاکتورهای انعقادی و تغییرات هورمونی خونریزی را قطع کنند و بازسازی دیوارهی داخلی رحم را از سر بگیرند. در نتیجه، لخته‌ی خون دوران قاعدگی شبیه به لخته‌ی لختۀ خونی که هنگام جراحت یا بریدگی می‌بینید نیست.
لخته‌ی خون در دوران قاعدگی می‌تواند پیام‌های مختلفی را با خود بههمراه داشته باشد:
لخته‌های خون و منوراژی
دفع لخته در دوران قاعدگی اغلب طبیعی استِ؛ اما دفع لخته‌های بزرگ ممکن است نشان‌دهنده بروز مشکل باشد. این دوران، ممکن است لخته‌های خون را مشاهده می‌کنید، اما لخته‌های بزرگ و قابل تشخیص خون حاکی از آن‌اند که چیزی فرا تر از چرخه‌ی طبیعی قاعدگی در حال وقوع است.
در واقع، اگر قطر لخته‌های خون بیشتر از یک سانتی‌متراینج باشد،ممکن است مبتلا به منوراژی یا خونریزی شدید قاعدگی باشید . همچنین، اگر خونریزی شدید باشد یا بیشتر از هفت روز ادامه پیدا کند، احتمالاً مبتلا به منوراژی هستید و باید ید به فکر درمان آن باشید. از یک متخصص زنان مشاوره بگیرید.
مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (Centers for Disease Control and Prevention یا به اختصار،CDC) توصیه می‌کند در صورت مشاهده‌ی علائم زیر، به پزشک مراجعه کنید:
- شدت خونریزی آنقدر زیاد باشد که مجبور شوید نوار بهداشتی یا تامپون را هر دو ساعت یک‌بار عوض کنید.
- قطر لخته‌های خون بزرگ‌تر از یک سانتی‌متر باشد.
این مرکز، همچنین، فهرستی را از دلایل بروز منوراژی ارائه کرده است:
- وجود توده‌ای در داخل رحم
- به هم خوردن تعادل هورمون‌ها
- بیماری التهابی لگن
- دستگاه‌های داخل‌رحمی کنترل بارداری، مانند IUD
- بیماری فون‌ویلبراند (اختلال خون‌ریزی‌دهنده‌ی ارثی)
- مصرف برخی داروها، مانند آسپرین و داروهای ضد انعقاد خون
- سرطان رحم
علائم مربوط به منوراژی را جدی بگیرید و برای تشخیص علت بیماری منوراژی و درمان آن، به پزشک زنان مراجعه کنید. در صورتی که منوراژی یا خونریزی شدید قاعدگی درمان نشود مشکلاتی مانند کم خونی و خستگی مزمن ایجاد می‌شوند. اگر آن را درمان نکنید، مشکلاتی مانند کم‌خونی و خستگی مزمن گریبان‌تان را خواهدگرفت. کرد. با مصرف داروهای درمان منوراژی، می‌توانید از مشکلات حاصل از آن در امان بمانید.
لخته‌های خون و فیبروئید
دفع لخته‌های بزرگ خون ممکن است حاکی از فیبروئید باشند. فیبروم توده‌های خوش‌خیم در دیوارهی رحم هستند. این توده‌ها سرطانی نیستند، اما می‌توانند باعث خونریزی شدید و دردناک شوند.
لخته‌های خون و سقط جنین یا بارداری خارج از رحم
خروج لخته‌های بزرگ خون می‌تواند نشانه‌ی سقط جنین یا بارداری خارج از رحم باشد. در صورت مشاهده‌ی لخته‌های غیرطبیعی، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
غلظت خون قاعدگی
خون قاعدگی می‌تواند غلیظ یا رقیق باشد. خون رقیق، معمولاً، صورتی است و خون غلیظ مایل به قهوه‌ای است. این تغییر غلظت در اواخر چرخه‌ی قاعدگی طبیعی است، چرا که در این دوره، اکثر بافت آندومتر از طریق واژن خارج شده است.
اما دلیل رقیق شدن خون قاعدگی چیست؟ عوامل متعددی، مانند ورزش شدید یا استرس، می‌توانند سبب تغییرات هورمونی و رقیق شدن خون قاعدگی شوند. همچنین، در سن یائسگی، به دلیل نازک شدن دیوارهی رحم، این خون رقیق‌تر و بالطبع، روشن‌تر خواهد شد.
غلظت خون پریود نشان‌دهنده‌ی حاکی از میزان ترکیب آندومتر با خون است. به‌طور کلی، خون پریود غلیظتر از خون طبیعی بدن است، زیرا مقداری بافت نیز بههمراه دارد.
رنگ خون قاعدگی نشانه‌ی چیست؟
رنگ خون قاعدگی همیشه یکسان نیست و ممکن است از چرخه‌ای تا چرخه‌ی دیگر، تغییر کند. حتی ممکن است در یک چرخه، شاهد این تغییر رنگ باشید. این تغییرات پنجره‌ای به سوی وضعیت سلامتی شما است.
در نتیجه، در این دوران، باید حواس‌تان به غلظت و رنگ خون باشد. در ادامه، برای‌تان خواهیم گفت رنگ خون قاعدگی چه هشدارهایی به ما می‌دهد.
خون سیاه
در ابتدای دوران قاعدگی و انتهای آن، شاهد خون سیاه هستیم، اما علت خون سیاه قاعدگی چیست؟ این خون سیاه مدت زیادی در رحم مانده و در نتیجه، اکسید شده است. خون سیاه، در ابتدا، قرمز است و سپس، به رنگ قرمز تیره یا قهوه‌ای و در نهایت، سیاه در می‌آید.
اما گاهی، این سیاهی خون واژن می‌تواند دلیل دیگری داشته باشد. برای مثال، خون سیاه می‌تواند حاکی از انسداد واژن باشد. از دیگر نشانه‌های انسداد واژن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بوی بد خون قاعدگی
- تب
- مشکل در دفع ادرار
- خارش یا التهاب در داخل واژن یا اطراف آن
خون قرمز تیره یا قهوه‌ای
و اما می‌رسیم به خون قرمز تیره در پریود! هرچه خون قاعدگی تیره‌تر باشد، از قرمز تیره گرفته تا قهوه‌ای یا سیاه، یعنی خون کهنه‌تر است یا جریان خون کندتر است. معمولاً، طی دوران پریود، این خون تیره‌تر می‌شود.
لایه‌های عمیق‌تر دیوارهی رحم قدیمی‌ترند و بالطبع، تیره‌ترند. به‌عبارت ساده، هنگام فرو ریختن این لایه‌های قدیمی، شاهد خون تیره‌تر خواهید بود. خون قهوه‌ای یا قرمز تیره به اندازه‌ی خون سیاه اکسیده نشده است.
خون قرمز تیره یا قهوه‌ای در دوران بارداری
خون یا لکه‌ی قهوه‌ای از اولین نشانه‌های بارداری است و خونریزی لانه‌گزینی جنین نام دارد. اما آیا خونریزی لانه‌گزینی جنین خطرناک است؟ در واقع، این خون یا لکه‌ی قهوه‌ای می‌تواند از نشانه‌های بارداری خارج از رحم یا سقط جنین باشد. در بارداری خارج از رحم، تخمک بارورشده، به جای این‌که در رحم لانه‌گزینی کند، درلوله‌های رحمی لانه‌گزینی می‌کند. در صورت مشاهده‌ی هرگونه خونریزی یا لکه‌بینی در دوران بارداری، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
قرمز تیره یا قهوه‌ای در دوران نفاس
در دوره‌ی نفاس یا خونریزی بعد از زایمان، خونی که از واژن خارج می‌شود به رنگ قهوه‌ای یا قرمز تیره است. این خونریزی کاملاً طبیعی است و به‌هیچ‌وجه، جای نگرانی نیست.
در واقع، طی این خونریزی، خون و بافت اضافه از رحم خارج می‌شود. خونریزی دوران نفاس با خونی به رنگ قرمز روشن آغاز می‌شود و سپس، تیره‌تر و غلیظتر می‌شود. با گذر زمان، خونریزی سبک‌تر و رنگ خون نیز روشن‌تر می‌شود.
و اما دوره نفاس چند روز است؟ طول دوره‌ی خونریزی بعد از زایمان در هر شخص متفاوت است، اما در نهایت، طی سه تا شش هفته پس از زایمان به اتمام می‌رسد. البته،همه‌ی زنان خونریزی بعد از زایمان را به این شکل تجربه نمی‌کنند. برخی زنان، بعد از زایمان، به دلیل تغییر سطح هورمون‌ها، دچار قاعدگی نامنظم می‌شوند.
خون قرمز روشن
خون قرمز روشن در قاعدگی حاکی از تازه بودن خون است. هر چه این قرمز روشن‌تر باشد، خون تازه‌تر است و از گردن رحم و واژن سریع‌تر عبور کرده است. معمولاً، رنگ خون قرمز روشن متعلق به ابتدای سیکل قاعدگی است. گاهی نیز خون قاعدگی، از ابتدا تا انتهای چرخه، به رنگ قرمز روشن است.
به‌علاوه، وقتی دل درد پریودی به سراغ‌تان می‌آید، شاهد این خون قرمز روشن خواهید بود، اما علت درد شکم موقع قاعدگی چیست؟ در واقع، درد شکم حاصل انقباضات رحمی است و این انقضابات ممکن است منجر به شدت گرفتن خونریزی شوند.
خون قرمز روشن و سرطان دهانه‌ی رحم
در موارد نادر، خون قرمز روشن ممکن است نشانه‌ی سرطان دهانه‌ی رحم باشد. از دیگر علائم سرطان دهانه‌ی رحم در زنان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خونریزی شدید قاعدگی
- دوره‌های طولانی قاعدگی
- خونریزی بعد از رابطه‌ی جنسی
- بوی بد خون قاعدگی
- احساس درد در لگن، پاها یا قسمت پایین کمر
- کاهش اشتها
- کاهش بی‌دلیل وزن
خون صورتی
گاهی، رنگ خون قاعدگی صورتی است. معمولاً، خون صورتی نیز در ابتدا و انتهای دوره‌ی قاعدگی مشاهده می‌شود. در این روزها، خونریزی چندان شدید نیست. قرص ضدبارداری نیز، با کاهش سطح استروژن، سبب صورتی شدن رنگ خون قاعدگی می‌شود.
علاوه بر این‌ها، رابطه‌ی جنسی نیز می‌تواند سبب ایجاد شکاف‌های(خراش) کوچکی در واژن یا گردنه‌ی رحم شود. خون جاری‌شده از این شکاف‌ها با مایع واژن ترکیب می‌شود و به شکل خونی صورتی‌رنگ، از واژن خارج می‌شود.
از دیگر دلایل صورتی شدن رنگ خون قاعدگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش قابل توجه وزن
- رژیم غذایی ناسالم
- کم‌خونی
- خون صورتی در بارداری
اما خون صورتی پریود نشانه‌ی چیست؟ در دوران بارداری، خون صورتی حاوی بافت و همراه با درد شکم می‌تواند حاکی از سقط جنین باشد. در صورت بروز این نشانه طی دوره‌ی بارداری، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
خون نارنجی
خون نارنجی در دوران قاعدگی طبیعی نیست. معمولاً، نارنجی بودن خون پریود حاکی از وجود عفونت است، از جمله عفونت باکتریایی واژن یا تریکومونیازیس. در صورت مشاهده‌ی خون نارنجی، باید به دنبال دیگر علائم عفونت رحم بگردید. از علائم عفونت رحم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خارش واژن
- بوی بد خون قاعدگی
البته خون نارنجی همیشه به معنای وجود عفونت نیست، اما بهتر است برای اطمینان خاطر، به پزشک مراجعه کنید.
خون خاکستری
معمولاً، رنگ خاکستری خون پریود نیز طبیعی نیست! خون خاکستری قاعدگی حاکی از وجود عفونت باکتریایی واژن است. این عفونت به دلیل عدم تعادل بین باکتری‌های مفید و باکتری‌های مضر واژن رخ می‌دهد.
از دیگر علائم عفونت باکتریایی واژن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خارش داخل یا اطراف واژن
- بوی بد واژن (شبیه به بوی ماهی)
- سوزش ادرار
در صورت مشاهده‌ی این علائم، حتماً به پزشک مراجعه کنید. معمولاً، پزشک برای درمان عفونت باکتریایی واژن آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند.
- خون خاکستری در دوران بارداری
در آخرین ماه‌های بارداری، مشاهده‌ی خون خاکستری‌رنگ و حاوی لخته می‌تواند نشانه‌ی سقط جنین باشد. در صورت مشاهده‌ی خون خاکستری‌رنگ در دوران بارداری، حتماً، به پزشک مراجعه کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
همان‌طور که مشاهده کردید، ممکن است رنگ و بافت خون قاعدگی، در هر ماه یا حتی در یک چرخه، تغییر کند. عوامل مختلفی بر رنگ خون قاعدگی تاثیر می‌گذارند، از رژیم غذایی و سبک زندگی گرفته تا تغییرات هورمونی. عواملی مانند بارداری، عفونت و در موارد نادر، سرطان نیز می‌تواند بر رنگ خون قاعدگی تاثیر بگذارد.
خون قرمز، صورتی و قهوه‌ای، در دوره‌ی بارداری، طبیعی است و فقط در برخی شرایط، این رنگ‌ها می‌توانند زنگ خطر باشند. اگر نگرانی یا سوالی در مورد تغییر رنگ خون قاعدگی‌تان داشتید یا تغییرات غیرطبیعی‌ای را مشاهده کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
به‌علاوه، در صورت مشاهده‌ی علائم زیر در دوره‌ی قاعدگی نیز، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
- طولانی شدن خونریزی بیش از هفت روز
- درد شدید شکم
- احساس خستگی، ضعف یا سرگیجه
- درد قفسه سینه یا مشکل در تنفس
- مشاهده‌ی لخته‌های خون با قطری بیشتر از یک سانتی‌متر
- لکه‌بینی یا خونریزی خارج از دوره‌ی قاعدگی
- قاعدگی نامنظم
- پریود نشدن تا 15 سالگی
- خونریزی بعد از رسیدن به سن یائسگی
- بدبو یا غیرطبیعی بودن خون قاعدگی
- تب شدید
- حالت تهوع یا استفراغ
سخن آخر
تا به این‌جا، دانستید خون قاعدگی از چیست و چرا رنگش تغییر می‌کند. همچنین، دانستید کدام رنگ خون پریودی خطرناک است. در دوره‌ی قاعدگی، حواس‌تان را حسابی جمع کنید تا در صورت تغییر غیرطبیعی رنگ خون قاعدگی، سریع، متوجه شوید.
رنگ طبیعی خون قاعدگی قرمز، قهوه‌ای و سیاه است. خون نارنجی و خاکستری می‌تواند حاکی از وجود عفونت باشد؛ اما در دوره‌ی بارداری، اوضاع فرق می‌کند. در صورت مشاهده‌ی هرگونه لکه یا خون، به هر رنگی، باید به پزشک مراجعه کنید.
به‌طور خلاصه، رنگ و غلظت خون قاعدگی دریچه‌ای به سوی وضعیت سلامتی شما است. هر چه زودتر متوجه موارد غیرطبیعی شوید، مشکلات احتمالی را راحت‌تر حل خواهید کرد.
منابع
https://www.verywellhealth.com/what-does-menstrual-blood-look-like-2721937
https://www.medicalnewstoday.com/articles/324848
https://www.webmd.com/women/what-to-know-color-period-blood
https://helloclue.com/articles/cycle-a-z/period-blood-color-brown-black-dark-does-it-matter
https://health.clevelandclinic.org/what-does-the-color-of-your-period-mean/
دیدگاهتان را بنویسید