پروستات چیست. غده‌ای که در دستگاه تناسلی مردان وجود دارد و مایعاتی را برای تغذیه و محافظت از سلول‌های اسپرم تولید می‌کند. این غده نقش بسیار مهمی در بدن مردان ایفا می‌کند. به همین منظور برای حفظ سلامتی و جلوگیری از بیماری‌های ناشی از آن به افراد بالای 50 سال توصیه میشود که به پزشک مراجعه نمایند تا از سلامت جسمانی خود اطمینان کامل حاصل نمایند.و اما به راستی علت پروستات چیست؟

پروستات چیست؟

پروستات (به انگلیسی: Prostate) قسمتی از دستگاه تناسلی مردانه است که به اندازه و شکل یک گردوی کوچک، در ابتدای مجرای ادراری قرار گرفته است. اندازه این غده بسیار کوچک و سفت  بوده و به شکل یک هرم وارونه  است که قسمتی از آن بافت غددی و بخشی بافت عضلانی و همبندی است که مجرای ادرار پروستاتی را احاطه کرده است. غده پروستات در موقع انزال منقبض شده و ماده شیری رنگ قلیایی را  به منی اضافه می‌کند. حالت ژلاتینی منی به‌همین دلیل اتفاق می‌افتد. ترشحات پروستات در انسان به‌طور تقریبی حدود 30 درصد حجمی منی را تشکیل داده است. رشد پروستات در افراد 60 سال به بالا صورت می‌گیرد.

در طول انزال ، اسپرم از بیضه و از یک سری لوله‌ها حرکت می نمایند. این کار سبب شده  تا عضلات پروستات در مجرای ادرار منقبض شوند. همین امر باعث میشود که مجرای ادرار امسدود شود. پس مایع منی میتواند وارد مجرای ادرار گردد . در این صورت مایع پروستات آزاد شده و با مایع منی بیضه‌ها مخلوط می شود. مایع پروستات حاوی آنزیمی است که به آن آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) می‌گویند. PSAبه نازک تر شدن مایع منی کمک می‌نماید. همچنین این مایع ، حاوی اسید سیتریک و روی است که به محافظت از اسپرم  کمک می‌کند. این کمک باعث میشود تا واژن عمر طولانی داشته باشد و حاوی مایعاتی شود که از نظر شیمیایی اسیدی هستند.

بیشتر بخوانیم: سرطان پستان چیست ؛ علائم، تشخیص و درمان بیماری سرطان سینه

ارتباط بیماری پروستات با افزایش سن

همانطور که دانستیم پروستات چیست؟ میتوان اذعان داشت که بیماری پروستات با افزایش سن ارتباطی مستقیم دارد. در حالت کلی پروستات در طول عمر یک مرد 2 جهش کلی  دارد. بزرگ شدن غده پروستات برای اولین بار در دوران بلوغ، توسط هورمون‌های جنسی که به کمک بیضه‌ها تولید می‌شوند، اتفاق می‌افتد. در این حالت پروستات به طور متوسط به وزن 20 گرم میرسد. دومین جهش در رشد پروستات زمانی آغاز می‌شود که مردان در حدود سن 30 سالگی قرار می‌گیرند. به همین دلیل است که با افزایش تدریجی سن، مشکلات ناشی از آن نیز تشدید میشود. حدود 25 درصد از مردان بالای 50 سال با مشکلات پروستات روبرو هستند. این آمار در سن 70 سالگی به 50 درصد افزایش می‌یابد. اختلالات مرتبط با پروستات معمولا در مراحل ابتدایی بدون علامت بوده و ممکن است خود فرد نیز اطلاع نداشته باشد. اما به تدریج علائم آن آشکارتر می شود.

علائم بیماری پروستات

علائم  خطرناک پروستات اشکال مختلفی می تواند داشته باشد که نمونه هایی از آنها عبارتند از درد لگن، ادرار سخت، التهاب پروستات، بزرگ شدن پروستات و همچنین انزال  که جزء علایم  بسیار شایع این عارضه به حساب می‌آیند. در صورت مشاهد هر گونه از این علائم بهتر است به پزشک متخصص مراجعه نمایید. در صورت عدم درمان، پروستات می‌تواند باعث بدتر شدن عفونت و سایر مشکلات سلامتی شود و همچنین احتمال کیست پروستات را نیز افزایش دهد. برای آشنایی بیشتر با این علائم، توضیحی مختصر از هر نمونه خواهیم داشت.

التهاب پروستات :

این التهاب معمولا  به خاطر عفونت به وجود می‌آیدکه با مصرف مقداری آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود.

پروستات بزرگ شده:

به این بیماری هایپرتروفی (افزایش بیش از حد اندازه  یک عضو)خوش‌خیم پروستات می‌گویند. بزرگ شدن پروستات با سختی ادرار در مردان بالای پنجاه سال همراه است. برای درمان می توان از جراحی استفاده کرد.

سرطان پروستات:

شایع ترین شکل سرطان در مردان سرطان پروستات است.  برای درمان سرطان پروستات می‌توان از جراحی، رادیوتراپی، درمان با هورمون و شیمی درمانی استفاده کرد.

علل ایجاد سرطان پروستات

اگرمی خواهید بطور دقیق بدانید پروستات چیست ، توجه داشته باشید که پروستات غده ای به اندازه گردو است که بین مثانه و آلت تناسلی مرد قرارگرفته است. محل دقیق قرار گیری این غده درست در قسمت راست روده است. آناتومی بدن به این صورت است که مجرای ادراری از میان پروستات عبور می‌کند و اجازه می‌دهد که ادرار از طریق مثانه به آلت تناسلی رفته و از آنجا خارج شود. کاری که پروستات انجام می‌دهد به این صورت است که مایعی را از خود ترشح می‌کند که سبب تغذیه و نگهداری از اسپرم مردانه می‌شود. در عمل جنسی به هنگام انزال که همان خروج مایع منی است، پروستات هم  این مایع را به درون مجرای ادراری وارد می‌کند.

دلیل سرطان پروستات هنوز معلوم نشده است اما چیزی که مشخص است این است که این سرطان همچون سایر سرطان‌ها با تغییر در DNA سلول‌ها، شروع به رشد غیرعادی سلولی می کند. سلول بزرگ شده به شکل توده نمودار شده و به بافت های اطراف آسیب می رساند. از جمله فاکتورهای ایجاد سرطان پروستات که تا به امروز مشخص شده عبارتند از:

بالا رفتن سن: 

احتمال ایجاد سرطان پروستات با افزایش سن بیشتر می‌شود. بیشترین میزان شیوع این بیماری، در مردان بالای  ۵۰ سال گزارش شده است.

نژاد:

به دلایل ناشناخته مردان سیاه‌پوست نسبت به مردان سفید پوست بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. شاید ریشه این بیماری به رنگدانه های پوستی مرتبط باشد ولی هنوز این یک فرضیه است. در سیاه‌پوستان سرطان پروستات اغلب به شکل تهاجمی و پیشرفته بروز پیدا می‌کند.

سابقه بیماری‌های ارثی:

چنانچه سرطان پروستات در یکی از بستگان خونی فرد همچون والد، برادر یا فرزند وی تشخیص داده شود؛ احتمال ابتلای فرد بیشتر از افرادی است که در فامیل خود شخص بیمار ندارند. اگر در فامیل یا در خانواده ژنی باشد که دارای سرطان سینه یا سرطان پروستات باشد، یا این بیماری ها در افراد متعدد فامیل مشاهده شود، احتمال ابتلای فرد به سرطان پروستات افزایش می‌یابد.

افزایش وزن:

چاقی مفرط  احتمال ابتلا به بیماری پروستات را نسبت به افراد لاغر یا افرادی که وزن متعادلی دارند، افزایش می دهد. در افراد چاق سرطان پروستات اغلب به شکل تهاجمی شخص را گرفتار می کند.

بیشتر بخوانیم: علت یبوست در بارداری ، پیشگیری و روش های درمان

انواع بیماری پروستات

در مبحث بیماری پروستات چیست؟ جای آن دارد که از انواع این بیماری صحبت کنیم. لازم به ذکر است که چندین بیماری وجود دارد که می تواند بر پروستات تأثیر بگذارد ، از جمله پروستاتیت حاد باکتریایی ، هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) ، پروستاتیت مزمن باکتریایی ، پروستاتیت مزمن و سرطان پروستات که همه موارد گفته شده در سه دسته کلی جا میگیرد:

التهاب پروستات(پروستاتیت):

این نوع بیماری معمولا میتواند هر رده سنی را درگیر کند. اما به طور میانگین در بین افراد 30 الی 50 سال بیشتر شایع است. پروستاتیت انواع مختلفی دارد از جمله پروستاتیت باکتریایی(،عفونت باکتریایی حاد و مزمن) و پروستاتیت غیر باکتریایی (پروستات ملتهبی که به عنوان سندرم درد مزمن لگن(CPPS) نیز شناخته می شود) تعدادی از آنها هستند. به طور معمول پروستاتیت باکتریایی با داروهای آنتی بیوتیکی درمان میشود. ولی پروستاتیت غیر باکتریایی که شایع‌ترین نوع پروستاتیت نیز محسوب میشود، درمان سخت‌تری نسبت به باکتریایی داشته و علائم آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است. میتوان از دلایل احتمالی بیماری غیر باکتریایی به مشکلات لگنی، سوختگی ناشی از موادشیمیایی،عفونت، اختلال در اعصاب متصل کننده مجاری ادراری تحتانی و … اشاره نمود.

هایپرپلازی خوش خیم پروستات (بزرگی خوش خیم پروستات):

از دیگر انواع بیماری پروستات میتوان به هایپرپلازی یا BPH اشاره کرد. در این حالت غده پروستات بزرگ می‌شود اما سرطانی نبوده و جای نگرانی ندارد. این مشکل بیشتر با افزایش سن به وقوع می‌پیوندد و می‌تواند بر کیفیت زندگی افراد اثرات نامطلوبی بر جای بگذارد. بزرگ شدن غده پروستات باعث باریک شدن مجرای ادرار شده و به مثانه فشار زیادی وارد می‌کند. این فشار تا جایی اتفاق می‌افتد که ممکن است منجر به انسداد مجاری ادرار شود. این مسئله باعث می‌شود تا فرد برای تخلیه ادرار دچار مشکل شده و گاها تصور کند که ادرار در مثانه او هنوز باقی مانده و به طور کامل تخلیه نشده است. این اتفاق را احتباس حاد ادراری می‌نامندکه درمان آن کمی سخت و دردناک است.

اگر احتباس ادرار به شکل مزمن باشد، می‌تواند منجر به تجمع خطرناک ادرار در مثانه شود که البته این مورد چندان رایج و شایع نیست. در حالتی که  احتباس ادرار مزمن باشد، با فشار به مثانه می‌توان در عملکرد کلیه اختلال ایجاد نمود.

سرطان پروستات:

این نوع بیماری معمولا کمی خطرناک تر هست که معمولا افراد بالای 50 سال را درگیر می‌کند. سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در مردان بوده است و جزء دومین علت مرگ و میر آقایان به حساب می‌آید. افزایش سن و سابقه خانوادگی در احتمال بروز مردان به سرطان پروستات کاملا تاثیرگذار می‌باشد. در مراحل ابتدایی این بیماری، سلول‌های سرطانی فقط در غده پروستات وجود دارند اما پس از گذشت مدت زمانی، سلول‌های سرطانی وارد سیستم عروقی و لنفاوی شده و به سایر نقاط بدن نیز گسترش می‌یابند.

علائم خطرناک پروستات که در صورت مشاهده مراجعه به پزشک لازم است.

با دانستن اینکه پروستات چیست و چه بیماری‌هایی از آن نشات میگیرد. حالا باید گفت که علائم این بیماری کاملا بستگی به شرایط دارد و بسته به نوع اختلال در غده پروستات متفاوت است. اما با این حال به طور کلی میتواند علائم زیر را داشته باشد:

_ وجود خون در ادرار

_ مشکل دفع ادرار

_تکرر ادرار

_ تخلیه ادرار با درد

_ احساس عدم تخلیه ادرار به طور کامل

_ادرار کدر

_انزال دردناک

_احساس درد در قسمت شکم، بیضه‌ها ،آلت تناسلی

با مشاهده هر گونه علائم بهتر است به پزشک مراجعه نمایید و سهل انگاری در این مورد، عواقب جبران ناپذیری دارد.

تشخیص بیماری پروستات

بیماری پروستات با توجه به هر فردی متفاوت بوده و توسط پزشک قابل تشخیص می‍باشد. از جمله تشخیص‌هایی که یک پزشک می تواند  انجام دهد، شامل موارد زیر است:

معاینه فیزیکی(معاینه رکتوم دیجیتال یا DRE)

آزمایش خون جهت آنتی ژن اختصاصی پروستات

آزمایش ویژه برای بررسی عفونت یا خون در ادرار

اسکن سونوگرافی و مطالعات و بررسی جریان ادرار

انجام بیوپسی پروستات

درمان بیماری پروستات

همانطور که گفته شد، بیماری‌های پروستات به ۳ نوع کلی تقسیم‌بندی می‌شوند که هر کدام درمان متفاوتی دارند:

بیشتر بدانیم: ماه‌های خطرناک دوران بارداری

راهکارهای ساده اما موثر بر درمان پروستات

ممکن است برخی عادتهای غذایی بر درمان پروستات موثر باشد.تغییر سبک زندگی و ورزش کردن و مصرف مواد غذایی مغذی میتواند روند گسترش بیماری را مختل کند. به حداقل رساندن نوشیدنی‌های گازدار و  الکل، کافئین و شیرین کننده‌های مصنوعی نیز موثر است، چرا که نوشیدنی‌های گازدار ، نوشیدنی‌های حاوی الکل و کافئین می‌توانند مثانه را تحریک کرده و علائم ادرار  را به شدت تشدید کند.

بهتر است اگر دارویی مصرف میکنید، به پزشک خود اطلاع دهید، چرا که ممکن است تداخل دارویی شکل گیرد. همچنین مصرف موادی با فیبر بیشتر مانند سبزیجات، غلات سبوس دار و میوه‌ها میتواند در جهت جلوگیری از یبوست کمک کند. زیرا یبوست می‌تواند به مثانه فشار وارد کند و علائم بزرگی پروستات را تشدید کند.

کیست پروستات چیست

به کیسه ای در بافت غشایی گفته می‌شود که حاوی مایعات، هوا یا مواد دیگر است. کیست ‌ها تقریبا در همه  قسمتهای بدن یا حتی زیر پوست افراد رشد می‌کنند.انواع متفاوتی از کیست وجود دارند.  در حالت کلی بیشتر کیست ‌ها خفیف و خوش خیم هستند و غیر سرطانی محسوب می‌شوند. کیست ‌ها می‌توانند بسته به این که در کجا قرار دارند و از چه نوعی هستند،ظاهر کاملا متفاوتی داشته باشند.این نوع کیست ‌های پروستاتیک معمولا بدون عارضه می‌باشند.

عوامل کیست عبارتند از:

نوع کیست

محل قرار گرفتن کیست

دردناک بودن و ایجاد ناراحتی شدید به دلیل کیست

وجود عفونت در کیست

تنها پنج درصد از کیست ‌های پروستاتیک باعث ایجاد  این علائم می‌شوند. علائم مذکور معمولا شامل درد لگن، هماتوسپرمی (وجود خون در اسپرم)، انزال دردناک، اختلال در تخلیه، سندروم مشابه پروستاتیت و حتی ناباروری هستند.

کیست در خط میانی پروستات معمولا شامل کیست ‌های مجرای مولرین یا  کیست ‌های مجاری ادراری است. کیست خط وسط پروستات به طور معمول در کف پروستات قرار میگیرند و در اغلب موارد ماهیت گسترشی دارند و از باقی مانده‌های بافت جنینی در مجرای مولرین یا مجاری ادراری ایجاد می‌شوند.ولی زمانی که کیست ‌های مولرین ماهیتی مزودرمال (لایه میان پوستی) داشته باشند، حاوی اسپرم بوده و در ناحیه بیرونی نزدیک به پایه پروستات قرار دارند، در مقابل کیست ‌های مجاری ادراری معمولا اندودرمال هستند، حاوی اسپرم نیستند و در نزدیک ورومونتانوم قرار دارند.

آزمایش‌های لازم برای بیمارانی که کیست دارند،شامل تحلیل ادرار، TRUSG و ام آر آی از لگن می‌شوند.درمان کیست ‌های پروستات شامل تخلیه با کمک TRUSG، آندوسکوپی مجرای ادراری و در بعضی موارد جراحی می‌شود. برای درمان، از آنريال اندوسکوپی برای برداشتن کیست از طریق مجرای ادراری یا برش کیست با استفاده از تیغه اندوسکوپی استفاده می شود.

مراقبت های بعد از عمل پروستات

حواستان باشد بیماری که عمل شده تمایل چندانی به راه رفتن ندارد. در چنین شرایطی لازم است او را تشویق به راه رفتن کنید. نشستن و یا دراز کشیدن به مدت طولانی بعد از عمل، احتمال خونریزی و ناراحتی را زیاد خواهد کرد.

معمولا بعد از عمل جراحی داروهای بیهوشی یا بی حسی حالات یبوست یا نفخ در بیمار ایجاد می کنند. برای جلوگیری از یبوست و زور زدن زیاد  سعی کنید از ملین دارویی و طبیعی استفاده بیشتری داشته باشید .

آموزش ورزش عضلات لگنی به بیمار، یکی از بهترین راههایی است که روند بهبود دوره نقاهت را بهبود می بخشد. جهت بهبود کنترل مثانه پس از خروج سوند ادراری انجام ورزشهای کگل می تواند به تقویت عضلات لگنی کمک کند.

مصرف الکل ، قهوه ، غذای تند و ادویه جات را در دوره نقاهت کاهش دهید. این مواد می توانند در بهبود بیماری، مشکل ساز شوند .

اگر بعد از عمل پروستات با عوارضی مثل خونریزی، عبور لخته‌های خون، کاهش جریان ادرار، احتباس ادرار و یا علائم عفونت ادراری  روبرو شدید این موارد عادی نیستند. بهتر است با پزشک متخصص در ارتباط بوده و درباره این موارد به پزشک اطلاع دهید.

بیشتر بخوانیم: آیا خون دماغ در بارداری طبیعی است

کلام آخر پروستات چیست؟

در این مقاله با پرسش پروستات چیست؟ سعی کردیم با انواع بیماری‌های ناشی از این عارضه و درمان و تشخیص پروستات آشنا شویم. اطلاعات کلی این بیماری خطرناک را شرح دادیم. دانستیم که با افزایش تدریجی سن بیماری‌های ناشی از پروستات نیز تشدید پیدا می کند. پس بهتر است برای پیشگیری از هر نوع بیماری به پزشک متخصص مراجعه فرمایید. سهل انگاری به این قضیه منجر به عفونت و مشکلات ناشی از آن می شود. بیماری پروستات با اقدامات به موقع به راحتی درمان میشود. صرف نظر از علت پروستات، پیگیری منظم ویزیت‌های پزشکی به ویژه در سنین بالا، میتواند به تشخیص زودهنگام این بیماری کمک نماید.در این میان تغییر سبک زندگی، ورزش کردن و استفاده از رژیم غذایی متناسب را دست کم نگیرید.